1-ARAÇ DEĞER KAYBI NEDİR?
Bir trafik kazası sonucunda araçta meydana gelen hasar için yapılan tamir, parça değişimi gibi işlemler neticesinde aracın 2. el piyasasındaki değerinin kazadan önceki değerine göre daha düşük olmasına araç değer kaybı veya hasar değer kaybı denir.Yani özetle orjinalliği bozulan aracın değerinin düşmesi ve kazadan önceki ve sonraki değerleri arasındaki fark denilebilir. Kaza sonrası hasar alan araç kusursuz olarak tamir edilse dahi kazalı olduğu için piyasa değeri düşecektir. Araç sahibinin bu mağduriyetinin giderilmesi için değer kaybının karşılanması gerekir.
2- ARAÇ DEĞER KAYBI/HASAR TAZMİNATI NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Değer kaybının ödenmesi için öncelikle sigorta şirketine gerekli belgelerle başvurulur.Sigorta şirketine mail yoluyla veya posta yoluyla kaza nedeniyle meydana gelen hasar sonucunda araçta oluşan araç değer kaybının ödenmesi talebi iletilir. Sigorta şirketi 15 gün içerisinde cevap vermezse veya eksik ödeme yaparsa veya ödeme yapmazsa 15 günün sonunda dava yoluyla ya da tahkimle araç değer kaybının ödetilmesi istenecektir.Daha sonra sigorta şirketi ile anlaşılmadığı takdirde ise değer kaybını gösteren ekspertiz raporu ile Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuruda bulunulabilir. Araçta meydana gelen değer kaybı nedeniyle Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılarak talep edilebileceği gibi doğrudan dava yoluyla da talep edilebilir. Ancak dava açmadan önce sigorta şirketine başvuru dava şartını yerine getirmek gerekmektedir. Kaza sonrası oluşan araç değer kaybının tazmini için sigorta şirketine başvuru bir dava şartıdır. Sigorta şirketine başvuru yapılmadan doğrudan açılan davalarda, mahkemeler dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar vermek zorundadır.Davanın zaman aşımı süresi 2 yıldır.
Burada dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de TRAMER kaydında, aracının kaza esnasında zarar gören parçasında daha önce herhangi bir tamir onarım değişim gibi işlemler yapıldığı kaydı varsa araç değer kaybı talep edilemez.
Eğer değer kaybına uğrayan araç sahinin kazadaki kusurluluk oranı karşı tarafa göre daha düşük ise değer kaybı davası ile aracın değer kaybı talep edilebilir. Burada kusur oranı ne ise bu orana göre değer kaybı talep edilebilecektir.Yani değer kaybına uğrayan araç sahibinin kusuru % 30 ise değer kaybının %70’ini alabilecektir.Aracının hasar miktarı karşı tarafın trafik sigortası ile karşılansa bile arac kazalı olarak kayıtlara işlenir. Bu durumda da karşı tarafa değer kaybı davası açılması mümkündür. Araç değer kaybı başvurusu için şu belgeler gerekir:
- Aracın ekspertiz raporu,
- Hasar tespit tutanağı,
- Hasarı gösteren ve her açıdan çekilmiş fotoğrafları,
- Kazanın gerçekleştiği anda tutulan kaza tespit tutanağı
- Aracın tamir edildiği servisten alınan döküm ve faturalar
3- ARAÇ DEĞER KAYBI/HASAR TAZMİNATI HESAPLAMA
Değer kaybı hesaplama işleminde miktar hesaplanırken her parçanın veya her işlemin etkisi aynı olmayabilir. Araçların mekanik aksamı, motor aksamı ve plastik parçaları gibi bölümlerinde yapılan tamirat işlemleri, işlemin büyüklüğüne göre aracın değer kaybı hesaplamasında kaportasında gerçekleşen onarım işlemlerine göre değer kaybı hesaplamasında genellikle daha az önemlidir.
Değer kaybı hesaplama formülü aracın rayiç değeri ve kilometresi not alındıktan sonra esasen şu bölümlerden oluşmaktadır.
- Kaynaklı Ana Parçalarda Değişim: Bu kısımda ana kaynaklı parçaların kesilerek yerine yenisinin montajı ile ilgilidir.
- Kaynakli Ana Parçalarda Düzeltme: Burada ise kaynaklı ana parçalarda yapılan düzeltme işlemleri hesaba tabi tutulmaktadır.
- Kaporta Aksmı İle İlgili Yapılan İşlemler:Bu kısımda ise yukarıdaki işlemlerin dışında kalan işlemlerin hesabı yapılmaktadır.
Hesplamada şu hususlara dikkat edilmelidir:
- Değer kaybının hesaplanabilmesi için, aracın talebe konu kazada ya da geçmişinde pert kaydının olmaması gereklidir.
- Hasar gören bir parça daha önce işlem gördü ise, o parça hesaplamada dikkate alınmaz.
- Araçta kaza tarihi ile talep tarihi arasında aracın devri değişikliği olmamalıdır.
4- KONUYLA İLGİLİ ÖRNEK YARGITAY KARARLARI
Yargıtay Kararı – 17. HD., E. 2015/10017 K. 2016/832 T. 25.1.2016
“…Bu durumda mahkemece, öncelikli olarak davacı aracını kasko sigorta poliçesi ile sigortalayan şirketten kazaya ilişkin olarak açılan hasar dosyası da getirtilerek; rapor düzenleyen makina mühendisi bilirkişiden ek rapor alınması; ya da araç değer kaybı konusunda hesap yapmaya ehil, İTÜ ve Karayolları Genel Müdürlüğü fen heyeti gibi kurum veya kuruluşlardan seçilecek hasar konularında uzman bilirkişi (makina mühendisi) veya bilirkişi kurulundan tüm dosya kapsamına ve davacı aracı için açılan kasko hasar dosyasına göre; davacı aracının modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi, aracın kullanım amacı ve bu nedenle K1 taşıma belgeli oluşu vs. gibi hususlar gözönünde bulundurularak kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki 2. el piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. el piyasa değeri arasındaki fark (aradaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi) hususlarında ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli bir rapor alınarak sonucuna göre davacının araç değer kaybı talebi yönünden karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.”
Yargıtay Kararı – 17. HD., E. 2018/2821 K. 2020/2967 T. 1.6.2020
“…Davacı tarafça, iş bu davada araçtan mahrum kalma bedeli ile birlikte, kaza nedeniyle davacı aracında oluşan değer kaybı da istenmiştir. Mahkemece benimsenen 04.06.2017 tarihli bilirkişi raporu doğrultusunda, davacıya ait araçta 5.025,00 TL. değer kaybı olduğu kabul edilmiş ise de, mahkemenin hükme esas aldığı bilirkişi raporunda araç değer kaybı hesaplaması doğru yapılmamıştır. Diğer yandan, araç değer kaybı hesaplamasına doğrudan etki edecek faktörlerden olan ve davalı savunmasında da ileri sürülen aracın eski hasarları konusunda araştırma yapılmamış; yine, değer kaybı belirlemesinde önemli bir faktör olan, aracın dava konusu kaza nedeniyle oluşan hasarının miktarı da belirlenip dikkate alınmadan hesap yapan rapor hükme esas alınmıştır. Eksik incelemeyle karar verilemez.
Açıklanan vakıalar karşısında mahkemece; davacı aracının eski hasarlarının araştırılması ve gerekli belgelerin temininden sonra, araç değer kaybı konusunda hesap yapmaya ehil başka bir makine mühendisi bilirkişiden, tüm dosya kapsamına göre; davacı aracında kaza nedeniyle oluşan hasarın onarım bedelinin ayrıca hesap edilmesi suretiyle, hasarın nitelik ve niceliği, aracın modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi gibi hususlar gözönünde bulundurularak,kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki 2. el piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. el piyasa değeri arasındaki fark (aradaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi) hususlarında, dosyadaki 06.11.2013 tarihli rapor ile 04.06.2017 tarihli rapor arasındaki çelişkileri gideren (anılan iki raporda hesaplanan değer kaybı bedelleri arasında fahiş fark bulunduğundan), ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli bir rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
Kabule göre ise; davacı tarafça talep edilen tazminat miktarı, likit (muayyen, belirli) olmayıp davacının talep edebileceği tazminat miktarının belirlenmesi yargılamayı gerektirdiğinden, şartları oluşmayan icra inkar tazminatı talebinin reddine karar verilmeyişi de doğru değildir.”
Yargıtay Kararı – 17. HD., E. 2015/11637 K. 2016/1208 T. 8.2.2016
“…Davacı tarafça, iş bu davada araç hasarı talep edilmemiş, ancak kaza nedeniyle araçta oluşan değer kaybı ile kazanç kaybı istenmiştir.Mahkemece benimsenen 19.02.2015 tarihli bilirkişi raporu doğrultusunda 10.000,00 TL. değer kaybı tazminatına hükmolunmuş ise de , mahkemenin hükme esas aldığı bilirkişi raporunda araç değer kaybı hesaplaması doğru yapılmamıştır. Eksik inceleme ve hüküm kurmaya elverişli olmayan bilirkişi raporuna göre karar verilemez.Bu durumda mahkemece, araç değer kaybı konusunda hesap yapmaya ehil, …. fen heyeti gibi kurum veya kuruluşlardan seçilecek hasar konularında uzman bilirkişi(makina mühendisi) veya bilirkişi kurulundan tüm dosya kapsamına göre; davacı aracının modeli, markası,kaza tarihindeki yaşı, kilometresi vs. gibi hususlar gözönünde bulundurularak kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki 2. el piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. el piyasa değeri arasındaki fark (aradaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi) hususlarında ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli bir rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.”