Doçentlik Başvurusunda Eser Türleri – 2024 Mart Dönemi

Doçentlik başvurusunda eser türleri, yayınların Doçentlik Bilgi Sistemine (DBS) girişi esnasında seçilmekte ve beyannamede ona göre kategorize edilmektedir. Bu bakımdan Doçentlik başvurusunda eser türlerinin doğru girilmesi özelikle etik ihlale sebebiyet verilmemesi açısından büyük öneme sahiptir. 

Bilimsel makale, araştırma/analiz/deneme sonuçlarını o konuda uzman hakemlerin değerlendirmesinden sonra ortaya çıkan bir yazıdır. Bilimsel araştırma makaleleri belli özelliklere sahip olması durumunda farklı adlandırılmakta ve akademik atama ve terfilerde türüne göre puan almakta ya da puanlama dışı bırakılmaktadır. Aşağıda hem makale türlerinden bahsedilecek hem de doçentlik kriterlerinde puan karşılığı olup olmadığı belirtilecektir.

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA MAKALE TÜRLERİ

 

Doçentlik başvurusunda eser türleri açısından en başta gelen tür makaledir. Bilimsel dergiler tarafından yayınlanan makale türleri belli sınıflandırmalara tabi tutulmaktadır. Aşağıda örneklerle birlikte detaylı olarak anlatılacaktır;

• Orijinal Research (Orijinal Paper, Özgün Makale)

Orijinal araştırma makalesi, bilimsel gözlemlere, çalışmalara ve deneylere dayanan özgün bir içeriğe sahip olan bilimsel makalelerdir. ÜAK tarafından doçentlik kriterlerinde kullanılabilen makalelerdir.

• Research Article (Araştırma Makalesi)

Yazarın bir konuyu araştırmasını gerektiren öznel görüşlere yer vermeyen gerçeklere dayanan bir makale türüdür. Yayımlanması düşüncesiyle dergilere gönderilen araştırma makaleleri genellikle şu unsurlara sahiptir. Puanlanabilir;

• Başlık Sayfası
• Özet
• Giriş
• Yöntemler
• Sonuçlar
• Tartışma
• Sonuçlar
• Referanslar ve Teşekkür
• Tablolar ve Şekiller

• Clinical Investigation (Clinical Research, Klinik Araştırma)

Klinik ortamda yapılan ve özgün araştırma makalesinin unsurlarını taşıyan bir araştırma sonucu oluşan bir çalışmaya verilen isimdir. Doçentlik başvuru şartlarına göre özgün makale olarak puanlandırılması gerekir. 

• Translation

Daha çok tercüme kavramı kitaplarda yapılmakla birlikte bazı makaleler çeviri haline getirilerek dergilerde yayınlanmaktadır. Doçentlik değerlendirmesinde puan değeri bulunmamaktadır.

• Letter to Editor (Editöre Mektup) (Correspondence)

Editöre mektup, Letter to Editor bir derginin standart makale türlerine ve kurallarına uymayan hem okuyucuya hem dergi editörüne bilgi vermek amacıyla yazılmış bilimsel metinlere verilen tanımlamadır. Halihazırda ÜAK kriterlerine göre kabul olmayan bu makale türü yeni kriterlere göre puanlama getirmektedir.

• Case Report (Vaka Takdimi, Olgu Sunumu)

Olgu sunumu tıbbi alanda ender görülen klinik bir gözlemin bildirilip bilimsel okuyucuya duyurulduğu ve yorumlandığı akademik yazı türüdür. Doçentlik kriterlerinde SCI-Expanded olması halinde puan getirmektedir.

• Meta-Analiz

Aynı konuda yapılmış makale ve eserlerin sonuçlarını sentezlemek/özetlemek için geliştirilmiş araştırma yöntemidir. En az iki farklı çalışmanın verilerinin birleştirilmesiyle belirli girişimin etkisini tek tahmin ediciyle göstermek amacıyla geliştirilen ve uygulamada kullanılan istatistik yöntemlerdir. Doçentlikte jürilerin bazıları özgün makale kabul edilmemesi gerektiği düşüncesindedir.

• Systematic Review (Sistematik Derleme)

Makalenin konusunu ilgilendiren alanda yayınlanmış çalışmaları kapsamlı bir şekilde tarayıp bazı kabul/red kriterleri kullanarak, hangi çalışmaların derleme türüne gireceğini belirleyip, bu çalışmadaki bilgilerin sentezlenmesiyle oluşturulur. Puan değeri bulunmamaktadır.

• Review (Derleme)

Derleme makale belirli bir konu hakkında yayınlanmış eserlerde yer alan bilgilerin belli bir düzen içerisinde bir araya getirilmesi ile oluşturulan makaleler olarak ifade edilir. Doçentlikte yeni kriterlerde açık bir biçimde belirtilmese de kullanılıp kullanılmayacağı hususunda tereddütler bulunmaktadır. Mini Derleme/Mini Review şeklide de yazılabilmektedir.

• In Vitro Reseach

İn vitro çalışmalar, bilim adamlarının belirli hücreleri, bakterileri ve virüsleri izole etmesine ve tüm organizmaya bakma zorunluluğu olmadan bunları incelemesine olanak tanıyan çalışmalardır. İn vitro araştırmalar tıbbi araştırmaların tüm alanlarında önemlidir. Doçentlikte puan değeri bulunmamaktadır.

• Short Communication

Bilimsel açıdan bakıldığında, literatürde daha önce hiç araştırılmamış bir şey olduğunu düşünen araştırmacının bu keşfini başkaları bulmadan bilim dünyasına duyurma şeklidir. Doçentlikte puan değerinin bulunmadığı açıkça hüküm altına alınmıştır.

• Kitap Kritiği

Bilimsel kitap eleştirisi, belirli bir kaynağı analiz etmeyi, betimlemeyi, değerlendirmeyi sağlayan ayrıca bu hususları desteklemek için detaylı dayanak sunan bir yazı olmakla birlikte eleştiri, kıyaslama noktaları ve anlayışımıza yardımcı olur. Doçentlikte belirli alanlarda puan değeri bulunmaktadır.

• Brief Report/Short Article

Orijinal bir araştırma makalesinin kısa versiyonunu ifade etmekle birlikte dergiler tarafından hangi şekil unsurunu karşılayacağı net bir biçimde belirtilir. Doçentlik başvurusunda herhangi bir getirisi bulunmamaktadır.

• Clinical İmage

Vaka takdimi diye bilinen case reportların kısa versiyonu olan eserler olarak karşımıza çıkmaktadır. Radyolojik görüntülemelerin ön plana çıktığı olgular olup, doçentlikte jüriler tarafından bir vaka olarak değerlendirilmemektedir.

• Teknik Not

Teknik not, bir veya daha fazla vaka çalışması için destekleyici bilgi sağlayan bir yayındır.  Teknik notun uygun olabileceği konular arasında endüstri çalışmaları, belirli teknolojilerin açıklamaları, bir vakayla ilgili olabilecek teorilerin veya araştırmaların tanımları ve belirli bir bölgenin ekonomik veya kültürel analizi yer alır. Doçentlik başvurusunda herhangi bir puan getirisi bulunmamaktadır.

• Research Note

Araştırma notları tam akademik makaleler değildir ancak organizasyon çalışmalarında yeni bir fikir, teorik bakış açısı, araştırma programı veya metodolojik yaklaşım geliştirmeyi amaçlayan tartışma notlarıdır. Tam araştırma makalelerinin aksine, araştırma notları daha az katı bir makale taslağını takip edebilir ancak yine de organizasyon çalışmasına değerli bir katkı sağlaması gerekmektedir. Yani polemiksel açıklık ve retorik, okunabilir ve ilgi çekici bir araştırma notunun önemli nitelikleridir.

• Editöryal Makale

Editoryal; araştırma makalesi, derleme, olgu sunumu gibi yazım formlarından biri, bir makale türüdür. Bilimsel konulardaki editoryaller okuyucu tarafından genellikle güvenilir, kıymetli makaleler olarak kabul edilirken ve diğer makalelerden daha çok okunmaktadır.

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA KİTAP TÜRLERİ

Doçentlik başvurusunda eser türleri bakımından jüri üyelerinin dikkat ettiği bir diğer tür ise kitaplardır. Doçentlik başvurusunda kitap türleri tüm temel alanlarını ilgilendirmektedir. Yeni kriterlerde birçok alanda Book Citation İndeks yüksek puan getirmektedir. Bilimsel kitap türleri aşağıda sıralanmaktadır.

• Bilimsel Kitap, Kitap Bölümü (Book, Book Chapter)

Bilim alanına katkı sağlayan, ders kitabı, derleme, özet ya da kitap kritiği olmayan, alana özgü konuların tartışıldığı, özgün değerlendirmelerin yer aldığı, ulusal ya da uluslararası yayınevleri tarafından basılı ya da elektronik ortamda basılan yayın türüdür. Bilimsel kitaplar, akademik dünyada bilginin aktarılması anlamında çok önemli bir eser türüdür. Doçentlik başvurusunda kitap türü olarak bu özgün kitaplar puan getirmektedir.

• Çeviri/Tercüme Kitap

Bilimsel/Akademik çeviri (tercüme) araştırma notları, tezler ve akademik makaleler gibi bilimsel çalışmaların, herhangi bir yorum katılmadan başka bir dile tercüme edilmesi olarak tanımlanmaktadır.

• Ansiklopedi Maddesi

Ansiklopedi birçok bilginin çoğunlukla alfabetik sırayla ve sistematik olarak düzenlenmesinden oluşan bir başvuru kaynağı eser olan bir referans çalışma türüdür. Doçentlik başvurularında eser türü ansiklopedilerin az üç madde bir kitap bölümü olarak sayılmakta ve puanlanmaktadır.

• Editör

Yazarın hazırladığı bilimsel çalışmayı inceleyerek detaylı bir biçimde okuyan ve kitabın bütünlüğünü oluşturan kişiye editör ismi verilmektedir. Belirlediği eksiklik, fazlalık ve hatalar doğrultusunda çalışmanın yazarı yönlendirir; kitabın en iyi şekilde basıma gönderilmesini sağlar. Yeni doçentlik kriterlerinde dergi ve kitap editörlüklerinin puan karşılığı bulunmaktadır

• Ders Kitabı

Daha çok ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora ve buna benzer eğitim gören kişilerin kullanması amacıyla çıkarılan eserlerdir ve kriterlere göre puanlanmaması gerekmektedir.

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA BİLDİRİ TÜRLERİ

Doçentlik başvurusunda eser türleri açısından makale ve kitaptan sonra dikkat edilmesi ve doğru girilmesi gereken tür bildirilerdir. Doçentlik başvurusunda bildiri türleri tüm temel alanlarını ilgilendirmektedir. Yazarlar tarafından özet ya da tam metni hazırlanan bir bilimsel çalışmanın bilimsel bir toplumluluk önünde sunulması olarak özetlenebilir. Bir konuda bilgi, görüş̧ veyahut bilimsel bir araştırma sonucunu varsa delilleriyle birlikte yorumlayıcı ve açıklayıcı nitelikte ortaya koyan ve dinleyici ile okuyucuya bilgi vermek için hazırlanan çalışmalardır.  Sempozyum ve kongrelerde sunulan bildiri türleri aşağıda sıralanmaktadır.

• Davetli Konuşmacı

Kongreye ya da sempozyuma belli konularda ışık tutmak ve bilgi vermek amacıyla düzenleme komitesi tarafından davet edilmiş bilim adamlarının yaptıkları konuşmaya verilen isimdir. Bildiri kitapçığında özeti basılmış ise doçentlik başvurusunda kullanılabilir.

• Sözlü Sunum

Bir konuda bilgi, görüş̧ veyahut bilimsel bir araştırma sonucunu varsa delilleriyle birlikte yorumlayıcı ve açıklayıcı nitelikte ortaya koyan ve dinleyici ile okuyucuya bilgi vermek için hazırlanan çalışmalardır. Bildiri kitapçığında özeti ya da tam metni basılmış ise doçentlik başvurusunda kullanılabilir.

• Poster

Bilimsel çalışmanın sonuçlarının görsel araçlar, unsurlar ile anlamlı özetlemeler kullanarak düzenlenmesi ile ortaya çıkan çalışma ya da görsel poster olarak adlandırılmaktadır. Eski doçentlik kriterlerinde puan değeri olmamakla birlikte yeni kriterlerde açıkça poster puanlama dışıdır ifadesi geçmediği için kullanılıp kullanılamadığı konusunda tereddütler bulunmaktadır.

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA PROJE TÜRLERİ

Doçentlik başvurusunda eser türlerinde projeler açısından da doğru tespit önem arzetmektedir. Yeni doçentlik kriterleri bağlamında aşağıda sıralanan proje türleri puan getirmektedir;

• AB Çerçeve Programı Projeleri
• Öğrenci Projesi Hariç TÜBİTAK Projeleri
• Diğer Uluslararası Destekli Bilimsel Araştırma Projeleri
• Üniversite Bünyesinde Yapılan Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP)
• Diğer Ulusal Destekli Projeler

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA PUAN GETİREN ÖDÜL TÜRLERİ

Yeni doçentlik kriterlerinde mevcut kriterlerin aksine bazı ödül türleri artık puan getirmektedir. Puan getiren ödüller aşağıda sıralanmaktadır;

• YÖK Yılın Doktora Tezi Ödülü
• YÖK Üstün Başarı Ödülü
• TÜBİTAK Bilim Ödülü
• UBYT Ödülü Hariç TÜBİTAK Teşvik Ödülü
• TÜBA GEBİP Ödülü
• TÜBA TESEP Ödülü

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA PUAN PATENT TÜRLERİ

Ulusal ve uluslararası tescillenmiş patentler puan getirmektedir. Paten başvurusunda bulunmak da küçük de olsa bir puan getirisi bulunmaktadır. ÜAK tarafından kabul edilen patent tanımlamaları aşağıda yer almaktadır;

• Uluslararası Patent

 Aşağıdaki kurumlar tarafından verilen ve yeni buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerini içeren başvuru (buluş) için verilen koruma (tescil) belgesidir.

• Patent Cooperation Treaty (PCT)
• European Patent Convention (EPC)
• Eurasian Patent Organization (EAPO)
• African Regional Intellectual Property Organization (ARIPO)
• African Intellectual Property Organization (OAPI)
• Doğrudan Ülkesel (Ulusal) Koruma İstenen Bölgenin/Ülkenin Resmi Ofisi

• Ulusal Patent

Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından yeni buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerini içeren başvuru (buluş) için verilen koruma (tescil) belgesidir.

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA LİSANSÜSTÜ TEZ DANIŞMANLIK TÜRLERİ

Başvuru yapan adayın danışmanlığını üstlendiği ve başarılı ile tamamlanmış doktora, Tıpta uzmanlık, sanatta yeterlilik ve yüksek lisans tez danışmalıkları puan getirmekle birlikte ikinci danışmanında başvuru esnasında yarı oranda puan almaktadır.

DOÇENTLİK BAŞVURUSUNDA ESER TÜRLERİ DOĞRU SEÇİLMEZSE NE OLUR?

Doçentlik başvurusunda eser türlerinin belirlenmesi ve DBS’ye doğru girilmesi doğrudan puanı etkileyeceğinden büyük öneme sahiptir. En başta yayınların DBS’de yanlış gösterilmesi beyanname oluşturulacağı zaman da silsile halinde bir dizi yanlışlıklara sebebiyet verebilir. Bu bakımdan özellikle DBS’ye yüklenen çalışma pdfinin üzerinde yazan eser türü dikkate alınmalıdır. Eser türü tespit edilemiyorsa o alandaki profesör hocalara ya da daha önce doçentlik başvurusunda eser türlerini tespit edip kullanan sorulabilir.

Doçentlik başvurusunda eser türlerinin yanlış tespiti çoğu zaman etik incelemeye konu edilmektedir. Jüri üyeleri Doçentlik başvurusunda eser türlerini yanlış seçen yada beyan eden başvurucuların dosyalarını ‘yanlış ve yanıltıcı beyan’ veya ‘akademik teamüllere aykırılık’ etik ihlali iddiasıyla ÜAK Etik Komisyona sevk etmektedir.

Doçentlik başvurusunda eser türleri genellikle etik ihlal olarak değerlendirilse de çalışmanın yanlış yerde puanlanması söz konusu olacağından ÜAK’ın jüri üyelerine yaptığı bilgilendirme neticesinde asgari şartların sağlanmamasına yönelik raporlarda gelebilmektedir. Bu durumda ise salt yanlış yerde puanlama nedeniyle asgariden bırakan jüri üyeleri olduğu gibi ilgili yayından elde edilen puanı çıkarıp asgari şartları hesaplayan jüri üyeleri de bulunmaktadır.

Görüleceği üzere doçentlik başvurusunda eser türlerinin yanlış girilmesi doçent adayını bir çok farklı sonuca götürmektedir. Birçok bilim alanı olması, her bilim alanındaki yayın süreçlerinin, teamüllerin ve terimlerin farklılaşması doçentlik başvurusunda eser türlerinin tespitini zorlaştırdığından doçentlik başvurusundaki endeksler kadar öneme sahiptir.

Doçentlik başvurusunda eser türleri yanlışlığı etik ihlal olarak değerlendirildiyse Etik Savunma yapmadan önce Etik Savunma Örneğine İlişkin Detaylı Makalemizi Okuyabilirsiniz. Bununla birlikte Etik İhlal Konusunda şu yazılarımızı da bilgilerinize sunarız :

• Etik İhlal Nedir ? Cezası, Türleri, Örnekleri, İtiraz ve Dava
• İntihal Etik İhlali Nedir ? Cezası, Türleri, Örnekleri, İtiraz ve Dava
• Dilimleme Etik İhlali Nedir ? Cezaları, Türleri, Örnekleri, İtiraz ve Dava
• Haksız Yazarlık Etik İhlali Nedir ? Cezaları, Türleri, Örnekleri, İtiraz ve Dava
• Doçentlik Başvurusunun Reddi Kararına İtiraz ve Dava
• Akademik Kadro İlanına İtiraz ve İptal Davası
• Doçentlik Başvurusunda Teknik Hata ile etik İhlal Cezası

Etik İhlal ya da Asgari Şartı Sağlamama Durumunda Akademik Hukuk & Danışmanlık Desteği

Bilimsel araştırma ve yayın etiği, akademik etik ihlaller ya da  doçentlik başvursunun asgari şartlar sağlanmadığı gerekçesiyle iptali söz konusu olunca uzmanlık alanı bakımından Akademik Hukuk & Danışmanlık Bürosu öne çıkmaktadır. Doçentlik başvurusunda eser türlerinden kaynaklı durumlarda da menfaatlerinizi korumak için hukuki destek sunulmaktadır.

Daha doçentlik başvurusu yaparken etik ihlallerin ve asgari şartı sağlamama nedenlerinin önüne geçmek için verdiğimiz akademik danışmanlıkların yanında etik ihlal savunma hazırlama, etik komisyon ya da doçentlik komisyonu ile diğer kurullar tarafından verilen kararlara itiraz etme ve etik ihlal kararlarına karşı dava açma hizmetlerimiz de bulunmaktadır. Yükseköğretim hukuku kapsamında yer alan konulara hakim ve alanında uzman avukatlarımıza danışmak için İletişim Adresimizden ulaşabilirsiniz. Soracağınız birden çok sorun varsa ya da ayrıntılı görüşmek isterseniz Online Danışmanlık Sisteminden (ODS) randevu oluşturabilirsiniz.

***Güzel Sanatlar Alanına İlişkin Eser Türleri Bu Makalede Yer Almamaktadır.