Miras Hukuku, Haklar ve Davaları

Miras Hukuku, kişinin ölümü veya ölümü ile eşdeğer bir durumu gerçekleşmesi halinde malvarlığının mirasçılarına geçmesini, miras geçiş anında veya sonrasında meydana gelebilecek uyuşmazlıkları ve miras hukuku ile ilgili mevzuatı inceleyen bir hukuk dalıdır.

Miras bırakan kişinin mirasçılarına intikal edecek olan miras yalnızca aktif malvarlığı değil, pasif malvarlığı da söz konusu mirasın kapsamındadır. Başka bir deyişle murisin aktif malvarlığının yanında borç gibi pasif malvarlığı da mirasçılarına geçmektedir.

Türk miras hukukuna göre miras bir bütün halinde mirasçılara intikal eder. Mirasın bir bütün halinde mirasçılara geçişi, aktif ve pasif yönlerinin ayrılmaksızın mirasçıya intikalini ifade eder. Dolayısıyla mirasçılar, aktif malvarlığını kabul edip de pasif malvarlığı niteliğinde olan borç gibi mirasları reddetme yoluna gidemezler.

MİRASÇILAR KİMLERDİR?

Mirasçılar, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununa göre ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki kanun koyucu tarafından doğrudan mirasçı olarak gösterilen Yasal Mirasçılar; diğeri ise mirasbırakanın kendi özgür iradesi ile tayin ettiği Atanmış Mirasçılardır. Her ne kadar mirasbırakan kişinin Gerçek Kişi olması zorunluluğu olsa da kendisine miras bırakılacak kişinin gerçek kişi olma zorunluluğu olmayıp Tüzel Kişi de olabilir. Dolayısıyla mirasçılar hem gerçek kişi hem de tüzel kişi olabilir.

Yasal Mirasçı Kimdir?

Yasal Mirasçı, mirasbırakanın iradesi olmaksızın kanun koyucu tarafından öngörülen kanuni mirasçıdır. Türk Miras Hukukunda yasal mirasçılar arasında mirasın geçişine yönelik bir zümre sistemi oluşturulmuştur. Adı geçen zümre sistemine göre, miras öncelikle mirasbırakanın 1.zümre mirasçılarına, 1.zümre mirasçıları ve halefleri olmaması halinde 2.zümre mirasçılarına, 2.zümre mirasçılarının ve haleflerinin olmaması halindeyse 3.zümre mirasçılarına geçer.

Birinci Zümre Yasal Mirasçılar Kimlerdir?

Birinci Zümre Yasal Mirasçılar, mirasbırakanın altsoyudur. Mirasbırakanın altsoyu kavramı geniş yorumlanmalıdır. Başka bir ifade ile mirasbırakanın altsoyu, yalnızca çocukları değil torunları ve hatta varsa torunlarının çocuklarıdır. Bununla birlikte mirasbırakanın eşi de miras paylaşımında öncelikli olarak pay alan kişilerdendir. İleride daha detaylı olarak anlatacağımız Saklı Pay kavramından mirasbırakanın eşi de yararlanmakta ve bu itibarla miras hangi zümreye dağıtılacak olursa olsun mirasbırakanın eşi de miras paylaşımından payını alacaktır.

• Mirasbırakanın Altsoyu
• Mirasbırakanın Eşi

Atanmış Mirasçı Kimdir?

Atanmış Mirasçı, mirasbırakanın ölüme bağlı tasarrufu ile mirasa hak kazanan ve söz konusu mirastan payını alan mirasçıdır. Atanmış mirasçı da aynı yasal mirasçı gibi miras üzerinde hak sahibi olan kimsedir. Mirasbırakan, ölüme bağlı tasarruf ile mirasın bir kısmının vasiyet ettiği kişiye kalmasını isteyebileceği gibi mirasın tamamının da kalmasını isteyebilir. Ancak mirasbırakan, atanmış mirasçı için mirastan her ne oran belirlemiş olursa olsun yasal mirasçıların saklı payını ihlal edemez, saklı payın ihlal edilmesi halinde saklı paylı mirasçılar Tenkis Davası açarak haklarını alabilirler.

MİRAS PAYLAŞIMI NASIL YAPILIR?

Mirasbırakanın tek mirasçısı olması halinde miras doğrudan mirasçısına geçer. Ancak mirasbırakanın genellikle tek mirasçısı olmayıp birden fazla mirasçısı olmaktadır. Mirasçıların birden fazla olması halinde miras paylaşımı nasıl gerçekleştirilir?

Mirasçı sayısının birden fazla olması halinde tereke üzerinde miras ortaklığı ve elbirliği mülkiyeti bulunmaktadır. Bir malvarlığı üzerinde elbirliği mülkiyetinin bulunması, maliklerden herhangi birinin yalnız başına terekeye konu mal üzerinde tasarrufta bulunamayacağını ifade eder. Dolayısıyla mirasçıların tereke üzerinde tasarrufta bulunabilmeleri için mirası paylaşmaları gerekmektedir. Miras Paylaşımı ise iki farklı şekilde gerçekleşebilir.

1. Miras Paylaşım Sözleşmesi

Mirasçılar, mahkeme yoluna gitmeksizin kendi aralarında anlaşarak miras sözleşmesi hazırlayabilirler ve mirası aralarında paylaştırabilirler. Ancak miras paylaşım sözleşmesinin hazırlanırken mirasçılardan birinin toplantıya çağrılmaması ya da toplantıya çağrılıp da miras paylaşımı konusunda olumlu görüş beyan etmemesi halinde söz konusu miras paylaşım sözleşmesi hüküm ve sonuç doğurmaz.

2. Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şüyu) Davası

Mirasçıların kendi aralarında miras ortaklığını giderememeleri halinde veya ortakların bir araya gelememesi halinde Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şüyu) Davası açılabilir. İzale-i Şüyu Davası, ortaklardan herhangi biri tarafından açılabilir.

İzale-i Şüyu Davası, aynen taksim şeklinde sonuçlanabileceği gibi satış yoluyla taksim şeklinde de gerçekleşebilir. Ortaklığa konu malların aynen taksim yolu ile paylaşılması, malların uygun oranlarda paylaştırılarak ortaklara dağıtılmasını iafde eder. Satış yolu ile taksim ise ortaklığa konu olan malların satılıp nakit paraya çevrilmesini ve bu nakit paranın ortaklar arasında belirli oranlara göre taksim edilmesini ifade eder.

MİRAS DAVALARI NELERDİR?

Miras hukukundan kaynaklanan birçok dava türü olmakla birlikte en çok karşılaşılan miras davaları özellikle şunlardır:

• Tenkis Davası:

Tenkis Davası kısaca, saklı payı ihlal edilen mirasçının saklı payını alabilmek için açmış olduğu davadır.

• İzale-i Şüyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası:

İzale-i Şüyu Davası, Mirasa konu malvarlığı üzerinde elbirliği mülkiyeti bulunan mirasçıların, miras ortaklığının giderilmesi ve payları üzerinde tasarruf edebilmeleri amacıyla açılan davadır.

• Terekenin Tespiti Davası:

Mirasçılara intikal edecek olan terekenin tam olarak belli olmaması durumunda mirasa konu malların tespiti ve belirlenmesi amacıyla açılan davadır.

• Vasiyetnameye İtiraz Davası:

Mirasçıların veya yararı olan üçüncü kişilerin, mirasbırakanın hazırlamış olduğu vasiyetnameye kanunda öngörülen asli unsurların eksikliği nedeniyle itirazı için açmış oldukları davadır.

• Vasiyetnamenin Tenfizi Davası
• Miras Sebebiyle İstihkak Davası
• Mirastan Feragat
• Miras Paylaşım Sözleşmesi
• Veraset İlamı
• Muris Muvazaası
• Mirasçılıktan Çıkarma
• Mirasçılık Belgesi
• Tapu İptal Davası
• Miras Sözleşmesinin İptali Davası
• Mirasın Reddi (Redd-i Miras)

MİRAS DAVASI NASIL AÇILIR?

Miras davası, davaya konu mirasın niteliğine (taşınmaz ya da taşınır olmasına göre değişmekte) göre görevli ve yetkili mahkemeye dava dilekçesi hazırlamak ve göndermekle açılır. Bununla birlikte miras hukukunda olası hak kayıplarının önüne geçebilmek ve hakkı tam ve eksiksiz bir şekilde temin edebilmek için Ankara Miras Avukatlarımızdan danışmanlık alabilir ve miras hukuku ile ilgili dava ve işlerinizi yürütebilirsiniz.

MİRAS DAVALARINA HANGİ MAHKEME BAKAR?

Miras hukukundan doğan davalarda davanın niteliğine göre Sulh Hukuk veya Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Örneğin İzale-i Şüyu Davası için görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi iken Tenkis Davasında Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.

Miras davalarında yetkili mahkeme ise mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

MİRAS ORANLARI NEDİR?

BİRİNCİ ZÜMRE – Eş Yaşıyorsa

Eş yaşamıyorsa mirasın tamamı mirasbırakanın altsoyuna geçer.

İKİNCİ ZÜMRE – Eş Yaşıyorsa            İKİNCİ ZÜMRE – Eş Yaşamıyorsa

ÜÇÜNCÜ ZÜMRE – Eş Yaşıyorsa            ÜÇÜNCÜ ZÜMRE – Eş Yaşamıyorsa

MİRASTA SAKLI PAY NEDİR?

Miras hukukunda saklı pay, kanun koyucu tarafından yasal mirasçıların belli orandaki payını güvence altına alabilmek amacıyla getirilen hukuki kurumdur. Saklı Pay, mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruflar ile atamış olduğu mirasçılara aşırı hak tanımasının önüne geçmede rol oynar.

Saklı Pay Oranları