Yabancılar hukuku genel itibariyle ülkelerin, dış ülkelerden gelen yabancılar hakkında yürüttüğü sistemi ifade eden hukuk dalıdır. Yabancılar hukuku, yabancıların çalışma, evlenme, vatandaşlık alma, ikamet edinme, mülk alma, miras sözleşmesi ilişkileri vb. bazı hak ve işlemler bakımından ilgili kanunlarda düzenlemeler yer almaktadır. Yabancılar hukuku, Türkiye’de 6458 sayılı “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu”, 6735 sayılı “Uluslararası İşgücü Kanunu”, 2644 sayılı “Tapu Kanunu” ve diğer bazı özel kanunlar tarafından belirlenmektedir.
Randevu Alın
YABANCILAR HUKUKU MEVZUATI
Yabancılar hukukunun mevzuatı aşağıdaki normatif düzenlemelerden oluşmaktadır:
- 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
- 4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu
- 5543 Sayılı İskân Kanunu
- 5682 Sayılı Pasaport Kanunu
- 5901 Sayılı Türk Vatandaşlık Kanunu
- 4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun
YABANCILAR HUKUKUNUN KAPSAMI
Yabancılar hukuku kapsamı itibariyle esasında oldukça geniştir. Ancak yine de bir liste halinde yabancılar hukukunun kapsamı aşağıdaki gibi belirtilebilir:
- Yabancıların Türkiye’ye giriş, kalış ve çıkış işlemleri
- Yabancıların Türkiye’de çalışma izni alması ve çalışma hakları
- Yabancıların Türkiye’de gayrimenkul edinmesi ve tapu işlemleri
- Yabancıların Türkiye’de evlat edinme, evlenme, boşanma, miras ve nafaka gibi aile hukuku konuları
- Yabancıların Türkiye’de vatandaşlık başvurusu yapması ve vatandaşlık kazanması veya kaybetmesi
- Yabancıların Türkiye’de uluslararası koruma talep etmesi ve mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma veya geçici koruma statüleri
- Yabancıların Türkiye’de doğrudan yatırım yapması ve yatırım teşvikleri
- Yabancıların Türkiye’de vergi, harç, sigorta ve sosyal güvenlik yükümlülükleri
- Apostil Şerhi
- Mavi Kart Başvurusu
- Turkuaz Kart Başvurusu
- Deport Kararı
YABANCILAR HUKUKUNDA GÖREVLİ MAHKEME
Yabancılar hukukunda görevli mahkemeleri saymak gerekirse, şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi davalarında, tanıma veya tenfiz talebinin yapıldığı yer asliye mahkemesi
- Yabancıların Türkiye’de işledikleri suçlarda, suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesi
- Yabancıların Türkiye’de açtıkları veya açılan ticari davalarında, dava konusunun niteliğine göre asliye ticaret mahkemesi veya asliye hukuk mahkemesi
- Yabancıların Türkiye’de açtıkları veya açılan aile hukuku davalarında, dava konusunun niteliğine göre aile mahkemesi veya asliye hukuk mahkemesi
YABANCILARIN HAKLARI NELERDİR?
Türkiye’deki yabancıların hakları, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanun, yabancıların Türkiye’ye giriş, çıkış, vize, ikamet, çalışma, eğitim, sağlık, sosyal güvenlik ve diğer hak ve yükümlülüklerini belirlemektedir.
Yabancıların hakları, ayrıca uluslararası insan hakları belgeleri ile de korunmaktadır. Türkiye, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi3, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi gibi önemli insan hakları belgelerine taraf olmuştur. Bu belgelerde yer alan haklar, yabancılara da tanınmaktadır.
Türkiye’deki yabancıların hakları şu şekilde sıralanabilir:
- Giriş ve çıkış hakkı: Yabancılar, Türkiye’ye giriş ve çıkış yapmak için geçerli bir pasaport veya seyahat belgesi ve vize sahibi olmalıdır. Vize almak için gerekli şartlar ve süreler ülkelere göre değişmektedir. Bazı ülke vatandaşlarına vize muafiyeti veya elektronik vize uygulanmaktadır.
- İkamet hakkı: Yabancılar, Türkiye’de kalmak için ikamet izni almalıdır. İkamet izni türleri şunlardır: kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni ve geçici koruma statüsü. İkamet izni almak için gerekli şartlar ve süreler ikamet izni türlerine göre değişmektedir.
- Çalışma hakkı: Yabancılar, Türkiye’de çalışmak için çalışma izni almalıdır. Çalışma izni türleri şunlardır: belirli süreli çalışma izni, belirsiz süreli çalışma izni, bağımsız çalışma izni ve istisnai çalışma izni. Çalışma izni almak için gerekli şartlar ve süreler çalışma izni türlerine göre değişmektedir. Bazı yabancılara çalışma izni muafiyeti uygulanmaktadır.
- Eğitim hakkı: Yabancılar, Türkiye’de eğitim alabilirler. Yabancılara eğitim veren kurumlar şunlardır: resmi veya özel okullar, üniversiteler, meslek kursları, dil kursları vb. Yabancılara eğitim veren kurumların kayıt şartları kurumlara göre değişmektedir.
- Sağlık hakkı: Yabancılar, Türkiye’de sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler. Yabancılara sağlık hizmeti veren kurumlar şunlardır: resmi veya özel hastaneler, sağlık ocakları, aile hekimleri vb. Yabancılara sağlık hizmeti veren kurumların ücretleri kurumlara göre değişmektedir. Bazı yabancılara sağlık sigortası zorunluluğu veya muafiyeti uygulanmaktadır.
- Sosyal güvenlik hakkı: Yabancılar, Türkiye’de sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanabilirler. Yabancılara sosyal güvenlik hizmeti veren kurumlar şunlardır: Sosyal Güvenlik Kurumu, Türkiye İş Kurumu, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı vb. Yabancılara sosyal güvenlik hizmeti veren kurumların şartları kurumlara göre değişmektedir. Bazı yabancılara sosyal güvenlik anlaşması veya muafiyeti uygulanmaktadır.
- Diğer haklar: Yabancılar, Türkiye’de diğer hak ve özgürlüklerden de yararlanabilirler. Bunlar arasında şunlar sayılabilir: mülkiyet hakkı, evlenme hakkı, boşanma hakkı, velayet hakkı, miras hakkı, din ve vicdan özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü, dernek kurma özgürlüğü vb. Bu hak ve özgürlüklerin kullanımı için gerekli şartlar ve sınırlamalar kanunlarla belirlenmiştir.
ÇALIŞMA İZNİ TÜRLERİ NELERDİR?
Türkiye’de çalışma izni almak istiyorsanız, öncelikle hangi türde bir çalışma izni başvurusu yapacağınızı belirlemeniz gerekmektedir. Çalışma izni türleri şunlardır:
- Belirli süreli çalışma izni: En fazla bir yıl süreyle verilen ve belirli bir işveren ve meslek için geçerli olan çalışma iznidir. Bu tür çalışma izni, yabancının Türkiye’de geçirdiği süreye göre uzatılabilir.
- Belirsiz süreli çalışma izni: Süresiz olarak verilen ve herhangi bir işveren ve meslek için geçerli olan çalışma iznidir. Bu tür çalışma izni, Türkiye’de en az sekiz yıl süreyle belirli süreli çalışma izni almış veya uzun dönem ikamet izni sahibi olan yabancılara verilebilir.
- Bağımsız çalışma izni: Yabancının herhangi bir işverene bağlı olmadan kendi adına çalışmasına imkân tanıyan çalışma iznidir. Bu tür çalışma izni, Türkiye’de en az beş yıl süreyle belirli süreli çalışma izni almış veya uzun dönem ikamet izni sahibi olan yabancılara verilebilir.
- İstisnai çalışma izni: Kanunla belirlenen bazı özel durumlarda verilen çalışma iznidir. Örneğin, Türk vatandaşı ile evli olan, Türkiye’de doğmuş veya küçük yaşta gelmiş olan, uluslararası koruma veya geçici koruma statüsüne sahip olan yabancılar istisnai çalışma izni alabilirler.