Bilgi HaberleriADLİ YARDIM YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK

Adli yardım, maddi durumu yetersiz olan bireylerin, haklarını savunabilmeleri ve yargı süreçlerinde etkin bir şekilde temsil edilmeleri amacıyla devlet tarafından sunulan hukuki bir destektir. Bu destek, davaların başlatılması, sürdürülmesi veya savunulması için gerekli olan avukatlık hizmetlerini, mahkeme harçlarını ve diğer yargılama masraflarını karşılamayı içerir. Adli yardım sistemi, bireylerin adalet sistemine eşit erişimini sağlayarak, hukuk devleti ilkesini güçlendirmeyi amaçlar.

ADLİ YARDIM YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1- 30/3/2004 tarihli ve 25418 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Barolar Birliği Adli Yardım Yönetmeliğinin 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “176-181” ibaresi “176 ilâ 181” şeklinde, “uyarınca,” ibaresi “uyarınca sağlanan” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 2- Aynı Yönetmeliğin 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 2- Bu Yönetmelik, 1136 sayılı Kanunun 176 ilâ 181 inci maddeleri uyarınca adli yardım bürosunun kuruluşunu, görev ve yetkilerini, adli yardım isteminin yapılışını, görevlendirilecek avukatların ve ücretlerinin belirlenmesini, adli yardım bürosunun gelir ve giderlerini, işleyiş ve denetimi ile Türkiye Barolar Birliği hesabına aktarılan paraların, barolar arasında dağıtımını ve kullanımını kapsar.”

MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 3 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 3- Bu Yönetmelik, 1136 sayılı Kanunun 180 inci ve 181 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.”

MADDE 4- Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 5- Adli yardım istemi, hizmetin görüleceği yer adli yardım bürosuna ve temsilciliklerine yapılır. Başvurularda, istem sahibinden Ek-1’de yer alan adli yardım başvuru formu, Ek-2’de yer alan imzalı taahhütname ve Türkiye Barolar Birliğinin internet sitesinde yayımlanan aydınlatma metni ile açık rıza beyanı alınır.

Başvurular adli yardım esas defterine kaydedilir. Bu defter elektronik ortamda da tutulabilir.

Adli yardım bürosu ve temsilcilikleri, istem sahibinden Ek-3’te belirlenen gerekli belgeleri ister, gerektiğinde istemin haklılığı konusunda uygun bulacağı araştırmayı yapar ve karar verir. Bu araştırmada, kamu ve özel kurum ve kuruluşları, adli yardım bürosuna ve temsilciliklerine yardımcı olurlar. Baro yönetim kurulu, gerekli belgelere e-Devlet üzerinden ulaşması hukuken mümkün olmayan başvuruculardan istenecek belgeler konusunda değişiklik yapabilir.

Adli yardım hizmetinin sağlanacağı yer barosunun farklı olması halinde, başvuruyu alan büro, başvuruyu adli yardım hizmetinin sağlanacağı büroya gönderir. Birden fazla işlemi gerektirdiği için aynı anda farklı baroların yetki alanına giren bir başvuru olması halinde, başvuruyu alan büro, kendisine ilişkin başvuruyu değerlendirmek üzere ayırarak, başvurunun ilgili kısmını yetkili barosuna gönderir.

Adli yardım isteminin reddi kararı istemde bulunana bildirilir. İstem sahibi kendisine yapılan bildirimden itibaren on gün içinde yazılı veya sözlü olarak baro başkanına başvurabilir. Baro başkanı yedi gün içinde karar verir ve bu karar kesindir. Süresinde karar verilmediği takdirde talep ret edilmiş sayılır.

Adli yardım görevi Türkiye Barolar Birliği veya Barolar tarafından verilen adli yardım eğitimi almış, serbest veya bir avukat yazıhanesinde ücretli olarak çalışan avukatlara eşitlik ilkesi esaslarına göre verilir.

Birden fazla baronun bulunduğu illerde yargı mercilerinin talebi üzerine yapılacak görevlendirmeler, Türkiye Barolar Birliği tarafından oluşturulan elektronik bilişim sistemi üzerinden o ildeki avukatlar arasında eşitlik gözetilerek yapılır.

Birden fazla baronun bulunduğu illerde yargı mercilerinin talebi üzerine baroların adli yardım listelerinde bulunan ve adli yardım hizmeti ile görevlendirilecek avukatlara ilişkin tek liste yapılır. Bu liste, Türkiye Barolar Birliği sicil numarası esas alınarak oluşturulur.

Yargı mercinin talebinin Türkiye Barolar Birliği sistemine ulaşması üzerine listeden görevlendirme yapılır. Görevlendirmeye ilişkin esaslar, yönerge ile belirlenir.

Bu Yönetmelik kapsamında, istem sahibine yapılacak bildirimler başvuru formu ve taahhütnamede kendisi tarafından bildirilen iletişim kanallarından en az biri kullanılmak suretiyle yapılır.”

MADDE 5- Aynı Yönetmeliğe 5 inci maddeden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.

“Taahhütnamede Yer Alacak Unsurlar

Madde 5/A- Taahhütnamede aşağıdaki konularda istem sahibinin beyanları yer alır:

a) Adli yardım kabul kararının bildiriminden itibaren on gün içerisinde görevlendirilen avukata ulaşacağı, avukatın adli yardım görevine başlaması için gereken vekaletname, bilgi ve belgeler ile zorunlu yargılama harç ve giderlerini teslim edeceği, bilgilerde değişiklik olması hâlinde on gün içinde bildirimde bulunacağı beyanı.

b) İşin sonunda, nafaka alacakları hariç olmak üzere maddi bir yarar elde etmesi halinde avukata ödenen ücret ile elde edilecek maddi yararın %5’ini baroya ödeyeceği beyanı.

c) Adli yardım isteminin haksız olduğunun sonradan anlaşılması veya verdiği bilgi ve belgelerin doğru olmadığının tespiti halinde görevlendirilen avukata ödenen ücretin iki katı ve yapılmış masrafları yasal faizleri ile geri vereceğine ilişkin beyanı.

d) İstem sahibinin görevlendirilen avukatı azletmesi, başka bir avukatı vekil tayin etmesi, adli yardım talebinden kendi isteğiyle vazgeçmesi, davadan feragat etmesi ya da aleyhindeki davayı kabul etmesi halinde ise avukata ödenen ücret ve yapılmış masrafları yasal faizleri ile geri vereceğine ilişkin beyanı.”

MADDE 6- Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Madde 6- a) Adli yardım isteminin kabulüyle, gerekli iş ve işlemleri yapmak ve yürütmek üzere bir veya birkaç avukat görevlendirilir. Görevlendirme yapıldığı istem sahibine bildirilir. İstem sahibinin gerekli bilgi, belge ve vekaletname ile birlikte görevlendirilen avukata başvurması istenir. Görevlendirilen avukat, görevlendirme yazısının, işe ve ilgiliye ait bilgi, belge ve vekaletnamenin, adli müzaheret istemi reddedilmiş ise iş için zorunlu masraf avansının kendisine ulaşması ile avukatlık hizmetlerini yerine getirmek yükümlülüğü altına girer.

Görevlendirilen avukatın yükümlülüğü, ivedi görevlendirmeler hariç, istem sahibinin on gün içerisinde hizmetin görülebilmesi için gerekli belge ve bilgiler ile avukatlık ücreti dışındaki zorunlu yargılama giderlerini vermemesi veya vekaletname vermekten kaçınması ile sona erer. Görevlendirilen avukat, bu durumu gecikmeden, kendisini görevlendiren adli yardım bürosuna ya da temsilciliğine bildirir.

Görevlendirme süreci için gereken sürenin, istem sahibinin hakkının ortadan kalkmasına neden olacağı veya giderilmesi imkânsız zararları doğurabileceği anlaşılan başvurular, ivedi görevlendirme olarak kabul edilir. Bu durumda, adli yardım hizmetinin görülmesi için gerekli iş veya işlemler bu Yönetmelikte öngörülen sürelere tabi olmaksızın derhal yerine getirilir.

b) Görevlendirmede, avukatların mesleki faaliyet alanlarına ilişkin beyanları ve aldıkları meslek içi eğitimler dikkate alınır.

c) Görevlendirilen avukat, bu işi yapmaktan haklı bir neden olmaksızın çekinmek isterse, görevin kendisine bildirildiği tarihten itibaren on beş gün içinde, o işin tarifede belirlenen ücretini baroya ödeyerek görevden çekilebilir.

d) Görevlendirilen avukat, 1136 sayılı Kanun hükümlerine göre işi sonuna kadar takip etmekle yükümlüdür. Bağlantı ve ilişki bulunsa bile başka dava ve icra takipleri veya benzeri hukuksal işlemler, görev konusu iş kapsamında kabul edilmez.

e) İstem sahibinin çıkaracağı vekaletname masrafı adli yardım faslından ödenebilir.

Yargılama giderlerini karşılayamayacaklar için 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 334 ila 340 ıncı maddeleri gereğince adli yardım talebinde bulunulur. Bu talebin reddi halinde ilgilisi, avukatlık ücreti dışındaki diğer yargılama giderlerini karşılamak durumundadır. Aksi halde, adli yardım isteminden vazgeçilmiş sayılarak avukatın görevi sonlandırılabilir.

Ancak, yargılama giderlerinin karşılanamayacağının açıkça anlaşılması ve adli yardım talebinde bulunanın haklılığı açısından kesin veya kuvvetli bir kanı oluşması halinde, adli yardım bürosunun veya adli yardım temsilcisinin önerisi üzerine baro yönetim kurulu kararıyla adli yardım fonundan karşılanır. Yargılama giderlerinin fon tarafından karşılanması halinde dava sonunda iade olunacak harç ve yargılama giderleri fona aktarılır.

f) Adli yardım bürosu ve temsilcilikleri, görevlendirilen avukatın hizmeti yerine getirmesi ile ilgili aşamaları izler. Avukat, işin hangi aşamasında olursa olsun, kendisinden istenen bilgi ve belgeleri vermek zorundadır. Görevlendirilen avukat görevlendirildiği tarih itibarıyla her yıl için davanın sürecine ilişkin hazırlayacağı raporla adli yardım bürosunu bilgilendirir. Hizmetin sonunda da, bu konudaki raporunu ve hizmetin sona erdiğini gösterir belgeleri adli yardım bürosuna ya da temsilciliğine iletir. Büronun ya da temsilciğin raporlarda ve belgelerde mevzuata aykırılık veya ihmal tespit etmesi halinde durum baro yönetim kuruluna sunulur.”

MADDE 7- Aynı Yönetmeliğin 7 nci maddesine birinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiştir.

“Ödeme yapılması için gerekli belgeler; vekaletname örneği, dava dilekçesi, tevzi formu, ön inceleme tutanağı, tensip tutanağı, duruşma tutanağı, takip talebi ve ödeme emri, sunulan dilekçe ya da talep örneği, karar, harç makbuzu olup, ödeme esnasında hangilerinin talep edileceği görevlendirmenin yapıldığı aşama da dikkate alınarak görevlendirmenin konusuna ve mahiyetine göre baro yönetim kurulu tarafından belirlenir.”

MADDE 8- Aynı Yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“e) Yönetmeliğin 5/A maddesinde düzenlenen taahhütname gereği ilgiliden alınan paralar,”

MADDE 9- Aynı Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine “vekaletname,” ibaresinden sonra gelmek üzere “çeviri masrafları,” ibaresi eklenmiş, (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“b) Büroda görevlendirilecek avukat ve personelin ücretleri,”

MADDE 10- Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesinde yer alan “her 2” ibaresi “Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere altı” şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 11- Aynı Yönetmeliğe aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Geçiş Hükmü

Geçici Madde 1- Bu maddeyi ihdas eden Yönetmelik ile değiştirilen 5 inci maddenin altıncı fıkrasında yer alan adli yardım eğitimine ilişkin hüküm ile 6 ncı maddenin (b) bendi hükmü 1/1/2025 tarihine kadar uygulanmaz.”

MADDE 12- Aynı Yönetmeliğe ekte yer alan Ek-1, Ek-2 ve Ek-3 eklenmiştir.

MADDE 13- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 14- Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Barolar Birliği Yönetim Kurulu yürütür.

ADLİ YARDIM

Adli yardım, hukuk sisteminin temel ilkelerinden biri olan adil yargılanma hakkı çerçevesinde sunulan bir hizmettir. Adil yargılanma hakkı, bireylerin yargı mercileri önünde eşit muamele görmelerini ve haklarını tam anlamıyla savunabilmelerini gerektirir. Ancak, birçok kişi maddi imkansızlıklar nedeniyle hukuki süreçlerde yeterli temsile sahip olamamaktadır. İşte bu noktada adli yardım devreye girer. Adli yardım, maddi durumu yetersiz kişilere, hukuki süreçlerde ücretsiz olarak avukat desteği sağlanması anlamına gelir.

Adli yardım, bireylerin adalet sistemine erişimlerini kolaylaştırarak sosyal adaleti güçlendirmeyi amaçlar. Temel amaçları şunlardır:

  • Eşit Adalet: Maddi durumu ne olursa olsun herkesin hukuki süreçlerde eşit muamele görmesini sağlamak.
  • Hakların Korunması: Özellikle dezavantajlı kesimlerin haklarını savunabilmelerine yardımcı olmak.
  • Toplumsal Barışın Sağlanması: Hukuki ihtilafların çözümünde bireylerin hukuki destek alarak adil çözümler üretilmesini sağlamak.

Adli Yardım Kapsamında Sunulan Hizmetler

Bu yardım, bireylerin hukuki süreçlerde ihtiyaç duyabileceği birçok hizmeti kapsar. Bu hizmetler arasında şunlar yer alır:

  • Avukat Desteği: Adli yardım kapsamında bireylere ücretsiz olarak avukat tahsis edilir.
  • Mahkeme Harçlarından Muafiyet: Maddi durumu yetersiz kişiler, dava açarken veya savunma yaparken mahkeme harçlarından muaf tutulurlar.
  • İstinaf ve Temyiz Başvuruları: Adli yardım, yalnızca ilk derece mahkemelerinde değil, istinaf ve temyiz aşamalarında da geçerlidir.

Adli Yardım Başvurusu Nasıl Yapılır?

Adli yardım almak isteyen bireyler, belirli koşulları sağlamalıdır. Başvuru süreci genellikle şu adımları içerir:

  • Maddi Durum Beyanı: Başvuru sahibinin maddi durumunun yetersiz olduğunu belgelemesi gerekir. Bu belgeler, gelir durumu, mal varlığı gibi unsurları içerir.
  • Adli Yardım Talep Formu: Başvuru sahibinin, adli yardım talebinde bulunmak için gerekli belgelerle birlikte adli yardım talep formunu doldurması gerekir.
  • Baro Onayı: Başvuru, ilgili baroya sunulur ve baro tarafından incelenerek onaylanır.

Adli Yardımdan Kimler Yararlanabilir?

Bu yardım, yalnızca belirli koşulları sağlayan kişilere verilir. Adli yardımdan yararlanabilecek kişiler şunlardır:

  • Maddi Durumu Yetersiz Olanlar: Gelir durumu, mal varlığı gibi unsurları inceleyen yetkili merciler, başvuru sahibinin maddi durumunun yetersiz olduğunu belirlemelidir.
  • Dava Konusu Hakkında Haklılık Payı Olanlar: Adli yardım, yalnızca hukuki süreçte haklılık payı olan kişilere verilir. Davanın veya savunmanın ciddiyeti, başvurunun kabulünde önemli bir etkendir.

Adli Yardımın Hukuki Dayanağı

Türkiye’de adli yardım, Avukatlık Kanunu ve Adli Yardım Yönetmeliği kapsamında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, adli yardımın nasıl sunulacağı, kimlerin yararlanabileceği ve hangi durumlarda geçerli olacağına dair hükümler içerir. Ayrıca, Anayasa’nın 36. maddesi de herkesin adalet önünde eşit olduğunu vurgulayarak, adli yardımı bir hak olarak tanımlar.

Adli Yardım Sisteminin Önemi

Adli yardım sistemi, hukuk devletinin en temel unsurlarından biridir. Özellikle dezavantajlı grupların haklarını savunabilmesi için hayati bir öneme sahiptir. Hukuki süreçlerde avukat desteği alamayan bireylerin haklarını etkin bir şekilde savunmaları zorlaşır ve bu da adaletsizliklere yol açabilir. Adli yardım, bu gibi olumsuz durumların önüne geçerek herkesin hukuki haklarını koruyabilmesini sağlar.

Adli Yardımın Uluslararası Boyutu

Birçok ülkede adli yardım sistemi bulunmaktadır ve bu sistemler uluslararası sözleşmelerle de desteklenmektedir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesi, adil yargılanma hakkını güvence altına alırken, maddi durumu yetersiz olan bireylere adli yardım sağlanmasını öngörür. Bu bağlamda, Türkiye’deki adli yardım sistemi de uluslararası standartlara uygun olarak düzenlenmiştir.

Adli Yardımın Avantajları

Adli yardım, bireylere birçok avantaj sağlar. Bu avantajlar şu şekilde sıralanabilir:

  • Hukuki Süreçte Eşit Temsil: Maddi durumu yetersiz olan bireyler, avukat desteği alarak hukuki süreçlerde etkin bir şekilde temsil edilebilirler.
  • Adaletin Sağlanması: Adli yardım, bireylerin adalet sistemine eşit erişimini sağlayarak toplumsal adaleti güçlendirir.
  • Ücretsiz Hizmetler: Mahkeme harçlarından ve diğer yargılama giderlerinden muafiyet, bireyler için maddi bir yük oluşturmadan hukuki süreçlerde yer almalarını sağlar.

Adli Yardımın Dezavantajları ve Eleştiriler

Adli yardım sistemi, bazı eleştirilerle karşı karşıya kalmaktadır. Bu eleştiriler arasında şunlar yer alır:

  • Yetersiz Kaynaklar: Bazı barolar, adli yardım hizmetleri için yeterli kaynaklara sahip olmayabilir ve bu durum hizmetin etkinliğini olumsuz etkileyebilir.
  • Bürokratik Süreçler: Adli yardım başvurularında yaşanan bürokratik zorluklar, hak sahiplerinin zamanında hukuki yardım almasını engelleyebilir.
  • Kapsam Sınırlamaları: Adli yardım, bazı durumlarda yalnızca belirli türdeki davalar için geçerli olabilir ve bu da hizmetin sınırlı olmasına yol açabilir.

Sonuç Olarak, adli yardım, maddi durumu yetersiz bireylerin haklarını savunabilmeleri ve yargı süreçlerine eşit bir şekilde katılabilmeleri için önemli bir hukuki destektir. Adli yardım, toplumsal adaletin sağlanmasına katkıda bulunur ve herkesin adalet sistemine erişimini güvence altına alır. Ancak, sistemin etkinliği, yeterli kaynakların sağlanmasına ve bürokratik engellerin azaltılmasına bağlıdır.

Resmi gazete için tıklayınız.

Ekleri için tıklayınız

Ankara Avukat Akademik Hukuk Danışmanlık İletişim

Ankara Avukat Akademik Hukuk Danışmanlık İletişim

Bir yanıt yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Zorunlu alanlar * ile işaretlenmiştir.

Yorum Yap