AYIPLI MALDA TÜKETİCİNİN HAKLARI | 2025

Ayıplı malda tüketicinin hakları, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) kapsamında, malın ücretsiz onarımı, ayıpsız misliyle değiştirilmesi, bedel iadesi veya ayıp oranında bedel indirimi talep etme şeklinde dört temel seçeneğe dayanır.

AYIPLI MAL NEDİR?

Ayıplı mal, TKHK‘ya göre, tüketiciye teslim edildiği anda sözleşmeye aykırılık taşıyan, teknik düzenlemelere uygun olmayan veya tüketicinin makul beklentilerini karşılamayan mallardır. Bu ayıplar, malın ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanım kılavuzunda, internet portalında veya reklam ve ilanlarında belirtilen özelliklerden bir veya birkaçını taşımamasından kaynaklanabilir. Ayrıca, muadili olan malların kullanım amacını karşılamaması veya tüketicinin beklediği faydaları sunmaması durumunda da mal ayıplı olarak değerlendirilir.

Ayıplı hizmet ise, sözleşmede belirlenen sürede başlamaması, taraflarca kararlaştırılan özelliklere sahip olmaması veya tüketicinin hizmetten beklediği faydaları sağlayamaması durumunda sözleşmeye aykırı kabul edilen hizmetlerdir. Hizmet sağlayıcısının sunduğu hizmetin kalitesinin düşmesi veya beklenen standartları karşılamaması halinde de hizmet ayıplı sayılır.

Ayıplı Malda Tüketicinin Haklarının Kullanım Şartları tüketicinin haklarının etkin bir şekilde kullanılabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir:

• Bildirim Süresi: Tüketici, malda ayıp fark ettikten sonra en geç 30 gün içinde satıcıya bildirimde bulunmalıdır. Bu süre içinde yapılacak bildirim, tüketicinin haklarını koruması açısından kritik öneme sahiptir.
• Ayupların Ortaya Çıkma Süresi: Ayıp, malın teslim tarihinden itibaren 2 yıl içinde ortaya çıkmalıdır. Gizli ayıplar söz konusu olduğunda ise bu süre, ayıbın fark edildiği tarihten itibaren başlar.
• Satıcının Sorumluluğu: Ayıplı malda tüketicinin hakları, satıcının malın ayıplı olduğunu bilip bilmediğine bakılmaksızın geçerlidir. Satıcı, ayıbın varlığından habersiz olsa bile sorumludur.

Ayıplı malda tüketicinin hakları, tüketiciyi korumak amacıyla geniş bir yelpazede düzenlenmiştir. Tüketici, haklarını kullanırken karşılaştığı sorunları çözmek için şu adımları izleyebilir:

• Satıcı ile İletişim: İlk adım olarak, tüketici ayıplı malın varlığını satıcıya bildirmeli ve haklarını talep etmelidir.
• Delil Toplama: Ayıbın varlığını kanıtlamak için fatura, garanti belgesi, fotoğraf gibi deliller toplanmalıdır.
• Tüketici Mahkemesine Başvuru: Eğer satıcı ile anlaşma sağlanamazsa, tüketici Tüketici Mahkemesi’ne başvurarak yasal yollara başvurabilir.
• Alternatif Çözüm Yolları: Arabuluculuk gibi alternatif çözüm yolları da tüketicinin haklarını koruma sürecinde kullanılabilir.

AYIPLI MALDA TÜKETİCİNİN HAKLARININ ÖNEMİ

Ayıplı malda tüketicinin hakları, tüketiciyi güvende tutmak ve piyasada adil bir denge sağlamak için büyük önem taşır. Bu haklar sayesinde tüketiciler, mal veya hizmet alımlarında karşılaşabilecekleri olumsuz durumlarda korunur ve adil bir şekilde tazmin edilirler. Ayrıca, satıcıların sorumluluklarını yerine getirmeleri teşvik edilerek piyasa düzeni sağlanır.

Ayıplı malda tüketicinin hakları TKHK kapsamında kapsamlı bir şekilde düzenlenmiştir. Bu haklar, tüketicilerin satın aldıkları mal veya hizmetlerde karşılaştıkları ayıplardan dolayı mağdur olmamalarını ve adil bir çözüm bulmalarını garanti eder. Tüketiciler, bu haklarını etkin bir şekilde kullanarak piyasa ilişkilerinde daha güvenli ve bilinçli bir şekilde hareket edebilirler.

HANGİ DURUMLAR SÖZLEŞMEYE AYKIRI İFA OLARAK DEĞERLENDİRİLİR?

Sözleşmeye aykırı ifa, taraflardan birinin sözleşme şartlarına uygun hareket etmemesi durumunda ortaya çıkar. Tüketici, sözleşmeye aykırı ifa durumlarında ayıplı mala ilişkin haklardan faydalanabilir. Bu durumlar, genellikle malın teslimi, montajı veya talimatlarına ilişkin aksaklıklardan kaynaklanır. İşte sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilen bazı durumlar:

SÖZLEŞMEDE KARARLAŞTIRILAN SÜREDE TESLİM EDİLMEMESİ

Eğer satıcı, sözleşmede belirlenen teslim tarihine uymaz ve malı belirtilen süre içinde teslim etmezse, bu durum sözleşmeye aykırı ifa olarak kabul edilir. Bu durumda tüketici, malın teslim edilmemesi nedeniyle haklarını kullanabilir.

MONTAJIN SATICI TARAFINDAN GEREĞİ GİBİ YAPILMAMASI

Eğer sözleşmede montajın satıcı tarafından veya onun sorumluluğunda yapılacağı belirtilmişse, satıcının malı gereği gibi monte etmemesi de sözleşmeye aykırı bir ifadır. Satıcı, montajı doğru şekilde yapmak zorundadır ve eksik ya da hatalı montaj, sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir.

MONTAJIN TÜKETİCİ TARAFINDAN YAPILACAĞI DURUMDA MONTAJ TALİMATINDAKİ HATALAR

Sözleşmede montajın tüketici tarafından yapılması öngörülmüşse, satıcı montaj talimatlarında eksiklik veya yanlışlık yaparsa ve bu nedenle montaj hatalı yapılırsa, bu da sözleşmeye aykırı ifa olarak kabul edilir. Tüketiciye verilen talimatlar hatalı veya eksik olursa, satıcı sorumlu olur.

Sözleşmeye aykırı ifa, tüketicinin malı zamanında teslim almaması, montajın hatalı yapılması gibi durumları içerir. Bu tür durumlarda, tüketici sözleşme şartlarına aykırı bir durumla karşılaştığında ayıplı malın hükümlerinden yararlanabilir.

AYIPLI MALDAN SORUMLULUK NEDİR?

Satıcı, malı satış sözleşmesine uygun şekilde teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülük, malın sözleşmede belirtilen özelliklere sahip olması ve ayıplı olmamasını içerir. Ayıplı maldan sorumluluk şu durumlarda satıcıyı kapsar:

• Malın reklamlarında ya da tanıtımında belirtilen özelliklere uygun olmaması.
• Taraflarca kararlaştırılmış olan niteliklere veya objektif olarak taşıması gereken niteliklere sahip olmaması.

Ancak, TKHK’nın 9. maddesi uyarınca satıcı, bazı durumlarda reklam ve tanıtım yoluyla yapılan açıklamalardan sorumlu tutulmayabilir. Satıcının bu sorumluluktan kurtulabilmesi için şunları ispat etmesi gerekir:

• Reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve olmasının da beklenemeyeceğini.
• Yapılan açıklamanın, satış sözleşmesinin kurulması sırasında düzeltilmiş olduğunu.
• Satış sözleşmesinin kurulmasında, yapılan reklam açıklamalarının etkili olmadığını, yani nedensellik bağının bulunmadığını.

Satıcı ve hizmet sağlayıcısı, sundukları mal ve hizmetlerin reklam ve sözleşme hükümlerine uygun olması hususunda yükümlüdür. Ancak, reklam açıklamalarıyla ilgili sorumluluktan kurtulmak için TKHK’da belirtilen gerekçelerle ispat yükümlülükleri vardır. Ayıplı mal veya hizmet durumunda, tüketici haklarını kullanabilir ve mağduriyetini gidermek için yasal yollara başvurabilir.

AYIPLI MALDA TÜKETİCİNİN HAKLARI NELERDİR?

Tüketici hakları, ekonomik düzenin ve bireylerin haklarının korunması adına önemli bir hukuk alanıdır. Ayıplı malda tüketicinin hakları, özellikle 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da açıkça düzenlenmiştir. Bu haklar, mal veya hizmetin tüketicinin beklentilerini karşılamaması veya sözleşmeye aykırı olması durumunda devreye girer. Bu kapsamda, tüketicilerin hakları ve bu hakların uygulanmasıyla ilgili detaylı bir açıklama yapılacaktır.

Ayıplı mal, tüketiciye teslim edildiği anda sözleşmeye uygun olmayan, taraflarca kararlaştırılmış veya objektif olarak taşınması gereken niteliklerden yoksun olan malları ifade eder. Ayıplı malda tüketicinin hakları, bu tür eksikliklerin tüketiciye zarar vermemesi amacıyla düzenlenmiştir. Örneğin, bir televizyonun ekranının çatlak olması, bir kıyafetin dikişlerinin yanlış yapılması ya da bir telefonun teknik arızalarının olması ayıplı mal kapsamında değerlendirilebilir.

Ayıplar üç grupta incelenebilir:

• Maddi Ayıplar: Malın fiziki yapısındaki eksikliklerdir. Örneğin, bir araba satın alındığında fren sisteminin çalışmaması.
• Hukuki Ayıplar: Malın hukuki durumundan kaynaklanan eksikliklerdir. Örneğin, tapuda imarlı olarak belirtilen bir arsanın imarsız çıkması.
• Ekonomik Ayıplar: Malın ekonomik değerini düşüren eksikliklerdir. Örneğin, bir ürünün ikinci el olarak satılması gerektiği halde yeniymiş gibi sunulması.

AYIPLI MALDA TÜKETİCİNİN HAKLARI

Tüketici Kanunu, tüketicinin mağdur olmaması için geniş haklar tanımıştır. Ayıplı malda tüketicinin hakları dört ana başlıkta toplanabilir:

• Onarım Hakkı: Tüketici, ayıplı malın ücretsiz olarak onarılmasını talep edebilir.
• Değişim Hakkı: Tüketici, ayıplı malın ayıpsız bir yenisiyle değiştirilmesini isteyebilir.
• Bedel İndirimi Hakkı: Tüketici, malın ayıbı oranında fiyat indirimi talep edebilir.
• Sözleşmeden Dönme Hakkı: Tüketici, malı iade ederek ödediği bedelin geri verilmesini talep edebilir.

Bu haklar, tüketicinin seçimlik hakları olarak adlandırılır ve tüketici, malın durumuna uygun olan hakkını seçmekte serbesttir. Ayıplı malda tüketicinin hakları, özellikle tüketicinin lehine genişletilmiştir.

AYIP TÜRLERİNE GÖRE HAKLAR

Ayıplı malda tüketicinin hakları, malın ayıbının açık veya gizli olmasına göre değişiklik gösterebilir.

Açık Ayıp

Açık ayıp, mal teslim edildiğinde fark edilebilen ayıplardır. Örneğin, bir ürünün renginin yanlış olması ya da fiziksel hasarların gözle görülebilir olması durumudur. Tüketici, bu tür ayıpları ürünü teslim aldıktan sonra derhal satıcıya bildirmelidir.

Gizli Ayıp

Gizli ayıplar, malın kullanım sürecinde ortaya çıkan ve teslim anında fark edilemeyen ayıplardır. Örneğin, bir telefonun kullanım sırasında şarj tutmaması gibi. Tüketici, gizli ayıp ortaya çıktığında bunu fark ettiği anda satıcıya bildirmelidir. Ayıplı malda tüketicinin hakları, gizli ayıplarda da geçerlidir ve tüketici bu haklarını kullanabilir.

Tüketicinin ayıbı bildirme yükümlülüğü, malın teslim alındığı tarihten itibaren başlar. 6502 sayılı Kanun’a göre, ayıplı mal durumunda tüketicinin bu durumu makul bir süre içinde satıcıya bildirmesi gerekmektedir.

Zaman Aşımı

Satıcının kötü niyetli olmadığı durumlarda, tüketicinin ayıba karşı hakları 2 yıl içerisinde kullanılır.

Taşınmaz mallarda bu süre 5 yıldır.

Ancak, satıcının ağır kusurlu ya da kötü niyetli olması durumunda süre sınırlaması yoktur.

TÜKETİCİNİN SEÇİMLİK HAKLARI

Ayıplı malda tüketicinin hakları, seçimlik haklar çerçevesinde geniş bir özgürlük tanır. Tüketici, aşağıdaki haklardan kendisi için en uygun olanını seçebilir:

Ücretsiz Onarım

Tüketici, malın ayıbının giderilmesi için satıcıdan ücretsiz onarım talep edebilir. Bu hak, özellikle teknik arızaların giderilmesi için kullanışlıdır.

Ayıpsız Ürünle Değişim

Ayıplı malın ayıpsız bir yenisiyle değiştirilmesi tüketicinin önemli bir hakkıdır. Örneğin, ayıplı bir beyaz eşyanın yenisiyle değiştirilmesi mümkündür.

Bedel İndirimi

Malın ayıbı nedeniyle, tüketici malın değerinde bir indirim talep edebilir. Özellikle ayıbın malın kullanılabilirliğini tamamen ortadan kaldırmadığı durumlarda bu hak tercih edilebilir.

Sözleşmeden Dönme

Tüketici, ayıplı malı iade ederek bedelinin tamamını talep edebilir. Bu hak, genellikle malın kullanılamaz olduğu veya onarımının mümkün olmadığı durumlarda tercih edilir.

Satıcının Sorumluluğu

Satıcı, tüketicinin yukarıdaki seçimlik haklarından birini kullanmak istemesi durumunda gerekli adımları atmak zorundadır. Ayıplı malda tüketicinin hakları, satıcının kötü niyetli olmaması durumunda da geçerlidir.

Satıcı, malın ayıplı olmadığını veya ayıbın tüketici tarafından yanlış kullanım sonucu ortaya çıktığını ispat etmekle yükümlüdür. Aksi takdirde, tüketicinin taleplerini karşılamak zorundadır.

Tüketicinin, ayıplı mal nedeniyle satıcıya karşı kullanabileceği haklar konusunda uyuşmazlık yaşaması durumunda, yasal yollara başvurması mümkündür. Ayıplı malda tüketicinin hakları, Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemeleri aracılığıyla korunur.

Belirli bir parasal sınırın altındaki uyuşmazlıklar için tüketiciler, Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilir. Bu süreç, genellikle hızlı ve masrafsızdır.

Daha yüksek değerli uyuşmazlıklarda, Tüketici Mahkemeleri devreye girer. Tüketici, burada ayıplı malda tüketicinin hakları doğrultusunda taleplerini ileri sürebilir.

Ayıplı malda tüketicinin hakları, tüketicilerin ekonomik ve hukuki açıdan korunmasını amaçlayan önemli düzenlemelerdir. Tüketiciler, ayıplı bir mal teslim aldıklarında sözleşmeden dönme, ücretsiz onarım, ayıpsız ürünle değişim veya bedel indirimi haklarını kullanabilir. Bu hakların etkin bir şekilde kullanılması, hem satıcıların hem de tüketicilerin mağduriyet yaşamaması için önemlidir.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, tüketicilere bu konularda geniş haklar tanımakta ve ayıplı malın yol açtığı sorunların çözümüne yönelik detaylı düzenlemeler içermektedir. Ayıplı malda tüketicinin hakları, tüketicilerin bu hakları doğru zamanda ve uygun şekilde kullanmasıyla etkili bir sonuç doğurur.

MALIN AYIPLI OLMASI HALİNDE TÜKETİCİNİN SEÇİMLİK HAKLARI

Türk hukukunda ayıplı mal, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) kapsamında düzenlenmiş olup tüketicilere birtakım seçimlik haklar tanınmıştır. Bu düzenlemeler, hem malın ayıplı teslim edilmesi hem de hizmetin ayıplı ifa edilmesi durumunda tüketicilerin mağduriyetlerinin giderilmesini amaçlamaktadır.

TKHK m.11 kapsamında, malın ayıplı olduğunun tespiti hâlinde tüketiciye çeşitli seçimlik haklar tanınmıştır. Tüketici bu haklardan birini tercih ederek mağduriyetini gidermeye çalışabilir.

SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI

Tüketici, ayıplı malı iade etmeye hazır olduğunu bildirerek, sözleşmeden dönebilir. Bu durumda, tüketici ödediği bedelin tamamını iade alır. Sözleşmeden dönme hakkı, ayıbın ciddi olması hâlinde kullanılabilir.

SATIŞ BEDELİNDEN İNDİRİM İSTEME

Tüketici, malı iade etmeksizin, ayıbın niteliğine göre bedelden indirim talep edebilir. Bu hak, ayıbın nispeten daha hafif olduğu durumlarda tercih edilebilir.

ÜCRETSİZ ONARIM HAKKI

Tüketici, malın ücretsiz onarılmasını talep edebilir. Bu hak, özellikle teknik cihazlar ve makineler gibi onarımı mümkün olan mallarda kullanılır. Onarım masrafları tamamen satıcı, üretici veya ithalatçı tarafından karşılanır.

MALIN AYIPSIZ BİR MİSLİ İLE DEĞİŞTİRİLMESİ

Tüketici, ayıplı malın ayıpsız bir örneği ile değiştirilmesini talep edebilir. Bu durum, genellikle ayıbın giderilemediği veya malın tamiri mümkün olmadığında tercih edilir.

AYIPLI HİZMET HALİNDE TÜKETİCİNİN HAKLARI

Tüketicinin hizmet alımında da seçimlik hakları vardır. Hizmetin ayıplı ifa edildiği durumlarda, tüketici sağlayıcıya şu haklardan birini kullanarak başvurabilir:

HİZMETİN YENİDEN GÖRÜLMESİNİ TALEP ETME

Hizmetin, ayıpsız şekilde yeniden yerine getirilmesini talep edebilir. Örneğin, yanlış yapılan bir tamir hizmetinin yeniden düzeltilmesi bu kapsamda değerlendirilir.

ÜCRETSİZ ONARIM TALEP ETME

Hizmet sonucunda ortaya çıkan eserin ücretsiz onarılmasını talep edebilir. Örneğin, bir mobilyanın montajında yapılan hataların ücretsiz düzeltilmesi bu hakkın kapsamındadır.

BEDELDEN İNDİRİM TALEP ETME

Tüketici, hizmetin ayıplı ifa edilmesi nedeniyle ödediği bedelden indirim yapılmasını talep edebilir.

SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI

Hizmetten doğan ayıpların ciddi olduğu durumlarda, tüketici hizmet için ödediği bedelin iadesini de içeren şekilde sözleşmeden dönebilir.

Ayıplı mal ve ayıplı hizmet durumlarında tüketicilerin korunması, tüketici hukukunun temel amaçlarından biridir. TKHK, tüketicilere geniş bir hak yelpazesi sunarak mağduriyetlerin giderilmesini hedeflemektedir. Seçimlik haklar arasında sözleşmeden dönme, bedelden indirim, ücretsiz onarım ve değiştirme gibi alternatifler, tüketicilere hem esneklik hem de adil çözüm yolları sağlamaktadır.

Tüketicilerin bu haklarını etkin bir şekilde kullanabilmeleri, yasal haklarının farkında olmalarına ve süreci dikkatle takip etmelerine bağlıdır. Ayrıca, hakların kullanımına ilişkin süreler ve yükümlülükler konusunda bilgi sahibi olmak, hak kaybının önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.

MALIN AYIPLI OLDUĞUNUN İSPAT YÜKÜ KİME AİTTİR?

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre, bir malın veya hizmetin kusursuz olduğunu ispat etme yükümlülüğü genellikle satıcıya ya da hizmet sağlayıcısına aittir. Kanun, bu konuda tüketicinin lehine bazı kolaylıklar sağlamıştır.

• İspat Yükü ve Altı Aylık Karine: Eğer bir ürünün teslim alınmasından sonraki ilk altı ay içinde bir kusur ortaya çıkarsa, kanun bu kusurun ürün teslim edildiği anda mevcut olduğunu varsayar. Bu durumda, ürünün kusursuz olduğunu kanıtlamak satıcının sorumluluğundadır. Ancak, bu varsayım malın niteliği ile uyumlu olmadığı durumlarda geçerli olmaz.
• Tüketicinin Kusur Bilgisi: Eğer tüketici, malın ayıbını sözleşme sırasında biliyor ya da bilmesi bekleniyorsa, bu durumda malın kusurlu olduğu iddiasıyla hak talep edemez. Bunun dışındaki kusurlara ilişkin olarak tüketicinin seçimlik hakları saklıdır.
• Aşikâr Ayıplar: Bazı kusurlar, malı satın alırken dikkatlice incelendiğinde hemen fark edilebilir durumdadır. Bu tür belirgin ayıplar, daha sonra fark edilmemiş olduğu gerekçesiyle ileri sürülemez.

Örneğin, ikinci el bir otomobilin lastiklerinin aşınmış olması tüketicinin fark etmesi gereken bir durumdur ve bu konuda ayıp iddiasında bulunamaz. Ancak, aynı araçta fren sistemi, hava yastığı ya da motor gibi önemli arızalar bulunuyorsa, bunlar sonradan fark edilse bile satıcının sorumluluğu devam eder. Bu tür kusurlar, malın “normalde sahip olması gereken özelliklere” sahip olmamasından kaynaklanır ve satıcının ayıp sorumluluğu kapsamına girer.

• Ayıplı Malın Etiketlenmesi ve Düzenlemeler: Eğer bir mal kusurluysa, bu durumun satıcı, üretici ya da ithalatçı tarafından açık bir şekilde belirtilmesi gerekir. Ayıbın, ürün üzerinde veya ambalajında kolayca okunabilecek bir etiketle açıklanması zorunludur. Ayrıca, bu bilgi fatura, fiş ya da satış belgesinde de yer almalıdır. Teknik düzenlemelere uygun olmayan ürünlerin piyasaya sürülmesi ise tamamen yasaktır. Bu tür ürünler için diğer yasal düzenlemeler devreye girer.

AYIBIN BİLDİRİLMESİ USULÜ VE SÜRESİ

Tüketicinin ayıplı mal veya hizmet ile karşılaştığında seçimlik haklarını kullanabilmesi için, söz konusu ayıbı satıcıya ya da hizmet sağlayıcıya bildirme yükümlülüğü vardır. Bu bildirim, tüketicinin haklarını talep etmesi ve satıcının sorumluluklarını yerine getirmesi açısından yasal bir ön koşuldur.

Ayıp bildirimiyle ilgili olarak şu hususlar önem taşır:

• İçerik: Bildirimin içeriği konusunda kanunen bir sınırlama yoktur. Ancak bildirimin, maldaki veya hizmetteki ayıbın varlığını ve niteliğini açıkça ortaya koyması gereklidir. Tüketicinin, ayıbın türünü veya etkisini belirtmesi, haklarını talep etmesini kolaylaştıracaktır.
• Şekil: Bildirim yazılı veya sözlü şekilde yapılabilir. Yazılı bildirim, ileride yaşanabilecek uyuşmazlıklarda ispat kolaylığı sağlayacağı için tercih edilmelidir. Örneğin, iadeli taahhütlü mektup, noter kanalıyla ihtarname, e-posta ya da fatura arkasına yapılan yazılı bir açıklama etkili bir yöntemdir.

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, ayıp bildirimi için kesin bir süre belirlememiştir. Ancak bildirim, Türk Borçlar Kanunu (BK) madde 223 uyarınca, “uygun bir süre” içinde yapılmalıdır. Bu “uygun süre” kavramı, tüketicinin ayıbı öğrendiği andan itibaren geçen makul bir süreyi ifade eder.-

Her somut olayın koşullarına göre, uygun sürenin uzunluğu değişebilir. Örneğin:

Kısa sürede tüketilebilen mallar (gıda ürünleri gibi) için uygun süre genellikle daha kısadır.

Uzun süre kullanılabilen mallar (beyaz eşya, mobilya vb.) için uygun süre daha esnek yorumlanabilir.

Tüketicinin, ayıbı fark eder etmez harekete geçmesi önemlidir. Ayıbın bildirilmesinde uzun süre beklenmesi, tüketicinin seçimlik haklarını kullanmasını zorlaştırabilir veya hakkın düşmesine neden olabilir.

Ayıbın öğrenilmesine rağmen uygun süre içinde bildirilmemesi durumunda tüketici, kanundan doğan haklarını kaybedebilir. Bu nedenle, ayıp fark edildiğinde en kısa sürede bildirim yapılması hem tüketici açısından hem de satıcıyla sorunların çözümü bakımından faydalı olacaktır.

Ayıp bildirimi, tüketicinin seçimlik haklarını kullanabilmesi için hayati önem taşır. Bildirimin yazılı yapılması, ispat açısından kolaylık sağlar. Ayrıca, bildirimin uygun süre içinde yapılması, hem tüketici hem de satıcı arasında sürecin daha hızlı ve etkin bir şekilde çözülmesine katkıda bulunur. Tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri için bu sürelerin farkında olması önemlidir.

AYIPLI MAL VE AYIPLI HİZMET HALİNDE TÜKETİCİNİN TALEP HAKKININ ZAMANAŞIMI

Ayıplı mal veya hizmet durumunda, tüketicinin haklarını kullanma süresi yani zamanaşımı belirli kurallara bağlanmıştır. Bu süre, ayıbın türüne, malın ya da hizmetin teslim tarihine ve taraflar arasındaki sözleşmeye bağlı olarak değişebilir. Ancak, genel olarak kanun çerçevesinde belirli bir zamanaşımı süresi öngörülmüştür.

Ayıplı Mal Halinde Talep Hakkının Zamanaşımı

Genel Süre: Kanun veya taraflar arasındaki sözleşmede başka bir süre belirlenmemişse, ayıplı maldan doğan sorumluluk, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıl içinde talep edilebilir. Bu süre, malın ayıbı daha sonra fark edilse bile geçerlidir.

• Taşınmazlar (Konut ve Tatil Amaçlı): Taşınmaz mallarda, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda teslim tarihinden itibaren beş yıl süreyle ayıbın talep hakkı geçerlidir.
• İkinci El Satışlar: İkinci el mallarda, satıcının ayıplı maldan sorumluluğu, bir yıl ile sınırlıdır. Bu süre, konut veya tatil amaçlı taşınmazlar için üç yıl olmalıdır.
• Ayıbın Gizlenmesi Durumunda: Eğer maldaki ayıp, satıcı tarafından ağır kusur ya da hile ile gizlendiyse, bu durumda zamanaşımı hükümleri uygulanmaz. Yani, ayıp gizlenmişse, tüketici ayıbı fark ettikten sonra belirtilen süre içinde hak talep edebilir.

Ayıplı Hizmet Halinde Talep Hakkının Zamanaşımı

• Genel Süre: Ayıplı hizmetten doğan sorumluluk, hizmetin ifası tarihinden itibaren iki yıl süreyle geçerlidir. Bu süre, hizmetteki ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile geçerlidir.
• Ayıbın Gizlenmesi Durumunda: Ayıp, ağır kusur veya hile ile gizlendiyse, ayıplı hizmetle ilgili de zamanaşımı hükümleri uygulanmaz. Yani, hizmetin ayıbı gizlense, tüketici ayıbı öğrendiği tarihten itibaren zamanaşımı süresi içerisinde talep hakkını kullanabilir.

Ayıplı mal ve ayıplı hizmetle ilgili talep hakkının kullanılabilmesi için belirli bir zamanaşımı süresi vardır. Bu süre, malın teslim tarihinden veya hizmetin ifa tarihinden başlar ve genellikle iki yıl sürer. Ancak, taşınmaz mallar için bu süre daha uzundur. Ayrıca, mal veya hizmetteki ayıp gizlenmişse, bu süreler geçerli olmaz ve tüketici ayıbı fark ettiğinde hak talep edebilir.

AYIPLI MALDA TÜKETİCİNİN HAKLARI İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

1.Ayıplı malda tüketicinin hakları nelerdir?

Tüketicinin malın ayıplı olması durumunda şu hakları vardır:

• Malın ücretsiz tamiri.
• Malın yenisi ile değiştirilmesi.
• Satış bedelinden indirim yapılması.
• Sözleşmeden dönerek bedel iadesi talep edilmesi.

2.Ayıplı malda tüketicinin hakları hangi durumlarda geçerlidir?

Ayıplı malda tüketicinin hakları, satın alınan malın beklenen kalite ve özelliklerde olmaması, kullanım amacını yerine getirememesi veya eksiklik içermesi durumunda geçerlidir. Malda gizli ayıp varsa, tespit edilmesinden itibaren haklar kullanılabilir.

3.Ayıplı malda tüketicinin hakları hangi kanunla düzenlenmiştir?

Ayıplı malda tüketicinin hakları, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir. Kanunun yanı sıra Borçlar Kanunu’nda da bu haklarla ilgili hükümler yer almaktadır.

4.Ayıplı malda tüketicinin hakları hangi ayıplar için geçerlidir?

Bu haklar, iki tür ayıp için geçerlidir:

• Açık ayıp: Ürün teslim alındığında hemen fark edilen kusurlar.
• Gizli ayıp: Kullanım sırasında ortaya çıkan veya ilk bakışta anlaşılamayan kusurlar.

5.Tüketici, ayıplı malda tüketicinin hakları çerçevesinde hangi çözüm yollarını seçebilir?

Tüketici, malın ayıplı olduğunu fark ettiğinde şu yolları seçebilir:

• Ürünün ücretsiz onarımını talep edebilir.
• Ürün değişimi isteyebilir.
• Bedel indirimi talep edebilir.
• Satış sözleşmesinden dönerek para iadesi isteyebilir.

6.Ayıplı malda tüketicinin hakları için başvuru süresi ne kadardır?

Ayıp açık bir şekilde belli ise, mal teslim alındıktan sonra 30 gün içinde bildirim yapılmalıdır.

Gizli ayıp durumunda ise bu süre malın garanti süresi boyunca devam eder.

7.Ayıplı malda tüketicinin hakları garanti süresine bağlı mıdır?

Evet, garanti süresi boyunca ayıplı malda tüketicinin hakları korunur. Garanti süresi genellikle 2 yıl olup, bazı durumlarda bu süre uzatılabilir.

8.Ayıplı malda tüketicinin hakları uygulanırken hangi belgeler gerekir?

Hak talebi için gerekli belgeler şunlardır:

• Ürünün satın alındığını gösteren fatura.
• Garanti belgesi (varsa).
• Ayıbın ispatı için ürünün fotoğrafları veya raporlar.

9.Ayıplı malda tüketicinin hakları kullanıldığında tamir süresi ne kadar olmalıdır?

Ürünün tamir süresi en fazla 30 iş günü olmalıdır. Süre aşıldığında, tüketici diğer haklarını (iade veya değişim) talep edebilir.

10.Ayıplı malda tüketicinin hakları kapsamında gizli ayıp ne demektir?

Gizli ayıp, malın normal kullanımında ortaya çıkan veya hemen fark edilemeyen kusurlardır. Gizli ayıp tespit edilirse, tüketici haklarını garanti süresi içinde kullanabilir.

11.Ayıplı malda tüketicinin hakları tüketici mahkemelerinde nasıl savunulur?

Tüketici mahkemesine şu şekilde başvurulabilir:

• Satıcı ile çözüm sağlanamazsa, deliller (fatura, fotoğraflar) ile mahkemeye başvurulur.
• Mahkeme, sorunu çözmek için bilirkişi raporu talep edebilir.

ANKARA TÜKETİCİ AVUKATINA SORU SORABİLİRSİNİZ.

BU KONUDA BELIRLEYECEĞINIZ GÜN VE SAATTE AVUKATTAN ONLINE DANIŞMANLIK ALABILIRSINIZ.

Sorularınızı ve bu sorularla ilgili evrakı sisteme yükleyebilirsiniz. Online danışmanlıkta istediğiniz gün ve saati seçebildiğiniz gibi görüşme tipini de seçebilmektesiniz. Zoom, teams, whatsapp ya da telefon üzerinden görüşme sağlanabilmektedir. Ödemenin ardından tarafınıza randevu yapıldığına dair mail ile bilgi gelmektedir. Sistemde yaşanan herhangi bir sorun olduğundan iletişim numaralarımızdan iletişime geçtiğinizde toplantı manuel olarak planlanabilir. Müvekkillerimizin doğru bilgiye hızlı ve güvenilir şekilde ulaşmasını sağlamak için kurulan Online Danışmanlık Sistemimizden yüzlerce randevu alınmış olup müvekkillerimizin faydalanması amaçlanmıştır.