İkamet izni başvurusunun reddi durumunda yapılması gerekenleri konu edindiğimiz bu yazımızda ikamet izni başvurusundan özellikleri ve sonuçlanmasına kadar olan süreç anlatılmaktadır.
İçindekiler
İKAMET İZNİ NEDİR?
İkamet izni, devlet tarafından yabancıların ülkede ikamet edebilmesine ilişkin verilen izni ifade etmektedir. Bu şartı arayan devletin topraklarında ikamet etmek isteyen yabancının, ülkeye girmeden önce veya sınırlara ulaştığında usûlüne uygun olarak ikamet izni alması gerekmektedir.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu göre de; ikamet izni Türkiye’de kalmak üzere verilen izin belgesini ifade etmektedir. Aynı Kanun’un 19’ncu maddesine göre; Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. İkamet izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybeder. Şartların sağlanmaması durumunda ise müracaatlar ikamet izni başvurusunun reddi ile sonuçlanır.
KİMLER İKAMET İZNİNDEN MUAFTIR?
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 20’nci maddesine göre ikamet izninden aşağıda sayılan kişiler muaftır:
- vatansızlar,
- görevli diplomasi memurları,
- uluslararası kuruluşların Türkiye’deki çalışanları,
- anlaşmalarla ikamet izninden muaf tutulan kişiler,
- Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesi kapsamında olanlar,
- uluslararası koruma altında olan kişiler.
Bu yabancılar, ikamet izninden muafiyet sağlayan durumları sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, en geç on gün içinde ikamet izni almak üzere valiliklere başvurmalıdırlar.
İKAMET İZNİ TÜRLERİ
İkamet izni başvurusunda bulunacak kişiler kendilerine uygun olan ikamet izni türüne başvuru yapmaları gerekir. İkamet izni başvurusundan olumlu sonuç alabilmek için öncelikle hangi ikamet türüne uygun olduğunun belirlenmesi gerekmektedir. Bu izin türleri;
- Kısa dönem ikamet izni
- Aile ikamet izni
- Öğrenci ikamet izni
- Uzun dönem ikamet izni
- İnsani ikamet izni
- İnsan ticareti mağduru ikamet izni
Kısa Dönem İkamet İzni
Kanunda belirli bir süre (bir, iki veya beş yıla kadar) ile sınırlı olan ve Türkiye’de bulunmalarına esas teşkil eden nedenlerin bulunması hâlinde yabancılara kısa dönem ikamet izni verilmesi öngörülmektedir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu 31. maddesinin 2. fıkrasına göre, kısa dönem ikamet izni kural olarak her defasında ikişer yıllık sürelerle verilmektedir.
Aile İkamet İzni
Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin;
- a) Yabancı eşine,
- b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
- c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna,
her defasında üç yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.
Öğrenci İkamet İzni
Eğitim hakkı yabancı-vatandaş ayrımı yapılmaksızın herkese tanınmaktadır. Ülkemizdeki yabancı sayısının önemli bir kısmını okul çağındaki çocuklar oluşturmaktadır. Öğrenci ikamet izni ile öğrencinin eğitim süresince ülkede kalmasına olanak tanınmaktadır.
Uzun Dönem İkamet İzni
Devlet ülkesinde uzun süreler ikamet eden yabancıya ve bu sürede ülkeye uyum gösterdiğini varsayarak, ülkeye giriş, ikamet etme, çalışma hakkı gibi birçok konuda kolaylık sağlamaktadır. İş bu durumda olan kişilere uzun dönem ikamet izni verilmektedir.
İnsani İkamet İzni
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu “İnsani ikamet izni” başlıklı 46. maddesinde,
“(1) Aşağıda belirtilen hâllerde, diğer ikamet izinlerinin verilmesindeki şartlar aranmadan, Bakanlığın onayı alınmak ve en fazla birer yıllık sürelerle olmak kaydıyla, valiliklerce insani ikamet izni verilebilir ve bu izinler uzatılabilir:
a) Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda
b) Haklarında sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı alındığı hâlde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makul veya mümkün görülmediğinde
c) 55 inci madde uyarınca yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında
ç) 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapılan işlemlere karşı yargı yoluna başvurulduğunda
d) Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince
e) Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında
f) Olağanüstü durumlarda (2) İnsani ikamet izni alan yabancılar, iznin veriliş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundadır.” Hükmü yer almaktadır.
İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni
Türkiye, uluslararası ulaşım yolları üzerinde bulunması nedeniyle, çok sayıda insan ticareti suçu mağduru ile karşılaşılmaktadır. İnsan ticareti suçu mağdurlarının korunması amacıyla verilen ikamet izni verilmektedir.
İKAMET İZNİ BAŞVURUSU
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m. 21’e göre, ikamet izni başvuruları kural olarak yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu devletin ülkesindeki Türk konsolosluklarına yapılmalıdır. Konsolosluğa yapılan bu başvurular Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından değerlendirilmektedir. Başvurular, en geç 90 gün içinde sonuçlandırılmaktadır. İkamet izni başvuruları yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilir. İkamet izni başvurularının yabancı tarafından bizzat yapılması esastır. Bu başvurular, yabancının yasal temsilcisi veya vekâletnameye haiz avukatı aracılığıyla da yapılabilir.
İkamet izni başvuruları bazı istisnai durumlarda Türkiye içinden de yapılabilmektedir. Bu istisnai durumlar;
- Adli veya idari makamların kararlarında veya taleplerinde
- Yabancının Türkiye’den ayrılmasının makul veya mümkün olmadığı durumlarda
- Uzun dönem ikamet izinlerinde
- Öğrenci ikamet izinlerinde
- İnsani ikamet izinlerinde
- İnsan ticareti mağduru ikamet izinlerinde
- Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçişlerde
- Türkiye’de ikamet izni bulunan anne veya babanın Türkiye’de doğan çocukları için yapacağı başvurularda
- Geçerli ikamet izninin verilmesine esas olan gerekçenin sona ermesi veya değişikliğe uğramasından dolayı yeni kalış amacına uygun ikamet izni almak üzere yapılacak başvurularda
- 20 nci maddenin ikinci fıkrası kapsamında yapılacak ikamet izni başvurularında ( ikamet izninden muafiyet sağlayan durumları sona erdikten sonra da Türkiye’de kalmaya devam edecek kişilerin yapacağı başvurular)
- Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanların, kısa dönem ikamet iznine geçişlerinde.
İkamet izni başvurusu yapan yabancılar, istenen bilgi ve belgeleri yurt içi başvurularında valiliğe, yurt dışı başvurularında süresi içinde konsolosluğa verirler. Başvuru için istenecek belgeler Genel Müdürlükçe belirlenerek kurumsal internet sitesinde yayınlanır. (Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik)
İKAMET İZNİ UZATMA BAŞVURUSU
İkamet izni süresinden daha uzun süreli Türkiye’de ikamet etmek isteyen yabancıların ikamet izin sürelerini uzatmaları gerekmektedir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.24’e göre; ikamet izinleri valiliklerce uzatılabilir. Uzatma başvuruları, ikamet izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her koşulda ikamet izni süresi dolmadan önce valiliklere yapılır. Bu yabancılar, ikamet izni süreleri sona ermiş olsa dahi haklarında karar verilinceye kadar bu belgeyle Türkiye’de ikamet edebilir.
İKAMET İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİ
İkamet izni başvurusunun reddi sonucunu alanlar ile ikamet izni iptal edilenler, altı ay içinde yeniden ikamet izni başvurusu yaptıklarında yeni bir ikamet izni talep gerekçesi sunmaları istenir.
Yurt dışından yapılan ikamet izni başvurusunun reddi işlemleri ve bu işlemlerin tebliği konsolosluklar tarafından yapılır (YUKK m. 21/4 ve 6). Türkiye içinden yapılan ikamet izni başvurusunun reddi, izinlerin uzatılmaması veya iptali ile bu işlemlerin tebliği ise valiliklerce yapılır (YUKK m. 25/1).
Her ikamet izni türüne ilişkin ret, uzatmama ya da iptal sebepleri ayrı ayrı maddelerde düzenlenmiştir. Bu sebeplerden herhangi biri ile ikamet izni başvurusu reddedilenler ile ikamet izni iptal edilenler, altı ay içinde yeniden başvuru yaptıklarında yeni bir ikamet izni talep gerekçesi sunmaları istenir.
İkamet izni başvurusunun reddi her bir ikamet izni türüne göre ayrı ayrı belirlenmiştir. O halde her bir ikamet izni başvurusunun reddi sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz.
1- Kısa dönem ikamet izni başvurusunun reddi, iptali veya uzatılmaması
YUKK m.33’e göre aşağıdaki hâllerde kısa dönem ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
- Başvuru şartlarının bir veya birkaçının yerine getirilmemesi veya daha sonradan ortadan kalkması
- İkamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
- Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması
Ayrıca; İkamet izninin yurt dışında kalış süresi bakımından iptaline ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenecektir. YUKKY’a göre “zorunlu kamu hizmeti, görev, eğitim veya sağlık nedenleri haricinde son bir yıl içinde toplamda yüz yirmi günden fazla süreyle yurt dışında kalınması ikamet izninin iptalini gerektirmektedir.
2- Aile ikamet izni başvurusunun reddi, iptali veya uzatılmaması
YUKK m.36’e göre aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
- Kanunda düzenlenen şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması
- Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi
- Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması
- Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
Ayrıca; YUKKY m.33/1-d bendine göre, “zorunlu kamu hizmeti, görev, eğitim veya sağlık nedenleri haricinde son bir yıl içinde toplamda yüz seksen günden fazla süreyle yurt dışında kalınması” hâlinde ikamet izni talebi reddedilir, uzatılmaz veya varsa iptal edilir.
3- Öğrenci ikamet izni başvurusunun reddi, iptali veya uzatılmaması
YUKK m.40’e göre aşağıdaki hâllerde öğrenci ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi uzatılmaz:
- Gerekli şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması
- Öğrenimin sürdürülemeyeceği konusunda kanıtların ortaya çıkması
- Öğrenci ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
- Hakkında geçerli sınır dışı etme kararı veya Türkiye’ye giriş yasağı bulunması
4- Uzun dönem ikamet izninin iptali
Uzun dönem ikamet izinleri;
- Yabancının, kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturması,
- Sağlık, eğitim ve ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti dışında bir nedenle kesintisiz bir yıldan fazla süreyle Türkiye dışında bulunması,
hâllerinde iptal edilir.
YUKKY m.42/4’e göre, iptal nedenleri sonuçları bakımından farklıdır. “Kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturma” nedeniyle uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancının Kanunda düzenlenen ikamet izinlerinden birini almak için tekrar başvuru yapma imkânı bulunmamaktadır.
Kesintisiz bir yıldan fazla süre ile yurtdışında bulunma nedeniyle ikamet izni iptal edilen yabancının başvurusunda esas alınacak hususlar YUKKY m.43/4 hükmünde düzenlenmektedir. Buna göre, “değerlendirme yabancının, Türkiye’de yerleşmek amacıyla kalma iradesi, Türkiye’de yakınlarının bulunup bulunmadığı, taşınmaz mal varlığı, aktif iş ve çalışma ilişkileri, Türkiye ile olan sosyal, ekonomik ve kültürel bağları göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir”.
YUKKY m.43/5’e göre, “başvurularda, uzun dönem ikamet izni alma şartlarının yerine getirilip getirilmediği kontrol edilir. Ancak, kesintisiz sekiz yıl ikamet izniyle kalma şartı yeniden aranmaz”. Görüldüğü üzere, yabancının başvurusu uzun dönem ikamet izni için gerekli şartlar bakımından yeniden değerlendirmeye alınacaktır; ancak sekiz yıllık süre bakımından bir istisna öngörülmüştür.
5- İnsani ikamet izninin iptali veya uzatılmaması
YUKK m.47’ye göre; insani ikamet izni Bakanlığın onayı alınmak kaydıyla, iznin verilmesini zorunlu kılan şartlar ortadan kalktığında valiliklerce iptal edilir ve uzatılmaz.
6- İnsan ticareti mağduru ikamet izninin uzatılması ve iptali
YUKK m.49’a göre; iyileşme ve düşünme süresi tanımak amacıyla verilen ikamet izni, mağdurun güvenliği, sağlığı veya özel durumu nedeniyle en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilir. Ancak, bu süreler hiçbir şekilde toplam üç yılı geçemez. İnsan ticareti mağduru olduğu veya olabileceği yönünde kuvvetli şüphe bulunan yabancıların, kendi girişimleriyle suçun failleriyle yeniden bağ kurduklarının belirlendiği durumlarda ikamet izinleri iptal edilir.
İKAMET İZNİNİN REDDİ HALİNDE NE YAPILMALIDIR?
Yukarıda ikamet izni başvurusunun nasıl yapılması gerektiği, ikamet türleri ve ikamet izni başvurusunun reddi olabilecek sebepleri izah ettik. İkamet iznine ilişkin düzenlemeler 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ile düzenleme altına alınmıştır. Kanun ve Yönetmelikte öngörülen şartlar sağlanmadığı veya usulüne uygun başvuru yapılmadığı takdirde ikamet izni başvurusu reddedilecektir. İkamet izni başvurusunun reddi halinde ikamet izni reddinin haksız olduğunu düşünen kişi yargı yoluna başvurabilecektir.
Kişi ikamet izni başvurusunda bulunduğunda ilgili makam tarafından bu başvuru incelenerek onay ya da ret yönünde bir karar verilecektir. İkamet izni başvurusu reddi neticesini alan yabancının öncelikle bu ret kararına itiraz hakkı bulunmaktadır. İkamet izni başvurusunun reddi kararı kendisine tebliğ edilen yabancı kararı veren makama karşı itiraz hakkını kullanabilir veya ikamet izni başvurusunun reddi kararının tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde İdare Mahkemeleri nezdinde İkamet İzni Başvurusunun Reddi İptal Davası açabilir.
Şunu da belirtelim ki; ikamet izni başvurusunun reddine itiraz edilse bile 10 gün içerisinde ülkeyi terk etme zorunluluğu devam etmektedir.
İKAMET İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİ İPTAL DAVASI
İkamet izni başvurusu ve ikamet izni başvurusu reddine ilişkin işlemler özü itibariyle idari işlem niteliğindedir. Bu itibarla idari işlemin geçerliliği için idari işlemin geçerlilik unsurlarını taşıması gerekmektedir. Bu unsurlarda eksiklik bulunması halinde idari işlem niteliğindeki ikamet izni başvurusunun reddi kararı iptal edilebilecektir.
İkamet izni başvurusunun reddinin iptali davası İdare Mahkemesi nezdinde açılmalıdır. Davada yer yönünden yetkili İdare Mahkemesi kural olarak ret kararını veren idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. Yurt dışı temsilcilikleri tarafından verilen ret kararlarının iptali için Ankara İdare Mahkemesinde; valilikler tarafından ret kararının iptali için valiliğin yargı çevresi içinde bulunduğu idare mahkemesinde dava açılır. Dava açma süresi ise ret kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gündür.
İkamet izni başvurusunun reddi, sürelerinin uzatılmaması veya söz konusu izinlerin iptal edilmesi halinde idare mahkemelerinde dava açılması halinde yürütmenin durup durmayacağı hususunda YUKK’da özel bir düzenleme yoktur. Bu nedenle bu konuda İYUK hükümleri uygulanacaktır. İYUK’un 27. maddesi uyarınca idare mahkemelerinde dava açılması dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmaz.
İKAMET İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİ KONUSUNDA EMSAL YARGI KARARLARI
1-İkamet İzni Başvurusunun Reddi İle İlgili Danıştay Kararı (10. Daire, 25.11.2020 tarihli ve 2016/15370 E., 2020/5398 K. sayılı kararı)
İSTEMİN KONUSU :İstanbul 1. İdare Mahkemesinin 22/06/2016 tarih ve E:2016/584, K:2016/1433 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem:Azerbaycan uyruklu davacının aile ikamet izni başvurusunun reddine ilişkin 08/03/2016 tarih ve 1781985 sayılı İstanbul Valiliği işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:İstanbul 1. İdare Mahkemesinin 22/06/2016 tarih ve E:2016/584, K:2016/1433 sayılı kararıyla; aile ikamet izninin uzatılması istemiyle başvuruda bulunan Azerbaycan uyruklu davacıdan 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 35. maddesinin 3. fıkrasında aranılan şartları taşıdığına ilişkin belgelerin istenebileceği, anılan belgeler arasında adli sicil belgesi bulunmadığı,
…bu belgenin 35. maddenin 1. fıkrasının (c) bendi uyarınca, destekleyiciden isteneceği, kaldı ki, yasada aile ikamet izni başvurusu için gerekli olan belgelerin idareye ibraz edilmesi için bir süre öngörülmediği, bu sebeple, davacının aile ikamet izin süresinin uzatılmasına ilişkin başvurusunun, istenilen belgeleri süresinde ibraz etmediği gerekçesiyle reddedilemeyeceği belirtilerek, davacının aile ikamet izni şartlarını taşımadığına ilişkin davalı idarece yapılmış bir tespit olmadığı anlaşıldığından, davacının aile ikamet izninin uzatılması talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlem iptal edilmiştir.
MADDİ OLAY :
Azerbaycan uyruklu davacı, Tacikistan uyruklu olup yasal ikamet izni ile ülkemizde bulunan K5 isimli kişi ile evlenmiş, bu evliliği dolayısıyla davacıya aile ikamet izni verilmiş ve bu izin ile ülkemizde ikamet etmiştir. Daha sonra aile ikamet izin süresinin sona ermesi üzerine, davacı tarafından ikamet izni süresinin uzatılması için 21/09/2015 tarihinde davalı idareye başvuruda bulunulması sonucu davalı idarece, istenilen evrakların 30 gün içinde ibraz edilmemesi sebebiyle 08/03/2016 tarih ve 1781985 sayılı işlem ile davacının aile ikamet izni uzatma başvurusunun reddine karar verilmiş, bu işlemin iptali istemiyle de bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
İşlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun”Aile İkamet İzni” başlıklı 34. maddesinin 1. fıkrasında,”(1) Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin;
- a) Yabancı eşine,
- b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
- c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna,
her defasında iki yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.” hükmü; “Aile ikamet izninin şartları
” başlıklı 35. maddesinde, ” (1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicideaşağıdaki şartlar aranır:
a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunmak
b) Ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmış olmak
c) Başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemek
ç) Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak
d) Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmak
(2) Bilimsel araştırma amaçlı ikamet izni ya da çalışma izni bulunanlar, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanlar veya Türk vatandaşlarıyla evli olan yabancılar hakkında, birinci fıkranın (ç) bendi uygulanmaz.
(3) Türkiye’de, destekleyicinin yanında kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacakyabancılarda aşağıdaki şartlar aranır:
a) 34 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek
b) 34 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen kişilerle birlikte yaşadığını veya yaşama niyeti taşıdığını ortaya koymak
c) Evliliği aile ikamet izni alabilmek amacıyla yapmamış olmak
ç) Eşlerden her biri için on sekiz yaşını doldurmuş olmak
d) 7 nci madde kapsamına girmemek
(4) Türkiye’de bulunan mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartlar aranmayabilir.” hükmü; “Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatılmaması” başlıklı 36. maddesinde,” (1) Aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması
b) Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi
c) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması
ç) Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
d) Son bir yıl içinde toplamda yüz seksen günden fazla süreyle yurt dışında kalınması” hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde, Türkiye’de en az 1 yıl süreyle ikamet izniyle kalan yabancıya bağlı olarak aile ikamet izni alınabileceği belirtildikten sonra, aile ikamet izni verilmesi için destekleyici konumundaki kişi ile aile ikamet izin talebinde bulunan yabancı açısından aranan şartlar ayrı ayrı kurala bağlanmış, bu şartlara aykırılık durumu halinde tesis edilecek işlemlerde ayrıca düzenlenmiştir.
6458 sayılı Kanun’un 35. maddesinde, destekleyicinin, başvuru tarihi itibarıyla beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemenin aile ikamet izni şartlarında biri olarak düzenlendiği ve bu şartın sağlanmaması durumunda anılan Kanun’un 36. maddesi uyarınca aile ikamet izni talebinin reddi, iptali ve uzatılmaması hususunda idarenin bağlı yetki içerisinde olduğu görülmektedir.
Uyuşmazlıkta; aile ikamet izninin uzatılması istemiyle yapılan başvuruda, davacının destekleyicisi olarak belirttiği Tacikistan uyruklu eşine ait Kanun’un destekleyici açısından aradığı adli sicil kaydına ilişkin belgeyi süresi içinde davalı idareye sunmadığı, bu hususun dava dilekçesinde davacı tarafça da kabul edildiği dikkate alındığında;
anılan adli sicil belgesinin eksikliği halinde davalı idareden, destekleyicinin, Kanun’un öngördüğü şartı sağladığı varsayımından hareket ederek aile ikamet izni uzatma başvurusunun kabul edilmesi yolunda işlem tesis edilmesinin beklenemeyeceği gibi bu durumlarda ikamet izni başvurunun reddi hususunda 6458 sayılı Kanun’un 36. maddesi kapsamında davalı idarenin bağlı yetki içerisinde bulunduğu anlaşıldığından,
…davacının aile ikamet izninin uzatılması başvurusunun reddi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu İstanbul 1. İdare Mahkemesinin 22/06/2016 tarih ve E:2016/584, K:2016/1433 sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4.2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
2-İkamet İzni Başvurusunun Reddi İle İlgili Konya Bölge İdare Mahkemesi Kararı (BİM 5. İdare Dava Dairesi, 11.11.2020 tarihli ve 2020/1588 E., 2020/2391 K. sayılı kararı)
İSTEMİN ÖZETİ :Kırgızistan uyruklu davacının ikamet izni başvurusunun reddine dair Antalya Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğünün 06/01/2020 tarih 2394133.101.14.8 sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda Antalya 1. İdare Mahkemesi’nce verilen 07/07/2020 günlü, E:2020/23, K:2020/532 sayılı kararın, davacı tarafından; ev sahibiyle sorun yaşadığından taşındığı, ancak adres değişikliğini bildirmesi gerektiğini bilmediği, mevzuata ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesi uyarınca istinaf başvurusu kapsamında incelenerek kaldırılmasına karar verilmesi istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Konya Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesi’nce işin gereği görüşüldü:
Dava, Kazakistan vatandaşı olan davacının ikamet izni başvurusunun reddine dair 06/01/2020 tarih 2394133.101.14.8 sayılı işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 19. maddesinde;”(1) Türkiye’de, vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. İkamet izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybeder” hükmü; “Kısa dönem ikamet izninin şartları” başlıklı 32. maddesinde,”(1) Kısa dönem ikamet izinlerinin verilmesinde aşağıdaki şartlar aranır:
a) 31 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan gerekçelerden biri veya birkaçını ileri sürerek talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek
b) 7 nci madde kapsamına girmemek
c) Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak
ç) İstenilmesi hâlinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak
d) Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek.”hükmüne yer verilmiş; aynı Kanun’un “Kısa dönem ikamet izninin reddi, iptali veya uzatılmaması” başlığını taşıyan 33. maddesindeise, “(1) Aşağıdaki hâllerde kısa dönem ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
a) 32 nci maddede aranan şartlardan birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması
b) İkamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi
c) Son bir yıl içinde toplamda yüz yirmi günden fazla süreyle yurt dışında kalınması
ç) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden yabancının ikamet izni açısından Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermemesi halinde ikamet izninin reddine dair kararı alma konusunda İdareye yetki tanınmıştır. Ancak bu yetkinin kamu yararı mevzuata uygun biçimde kullanılması gerektiği açık olup , aksi takdirde idari yargı mercilerince idari işlemin iptaline karar verilecektir.
Dosyanın incelenmesinden; Kazakistan vatandaşı davacının, 16/11/2017-06/02/2019 tarihleri arasında hakkında tanzim edilen ikamet izni ile kaldığı, 06/02/2019 tarihinde süresi bitecek olan ikamet izninin süresini uzatmak için 05/02/2019 tarihinde turizm amaçlı kısa dönem ikamet izni uzatma talebinde bulunduğu,
uzatma talebiyle yaptığı başvuru formunda beyan ettiği adres olan “A1 Mahallesi A2 Sk. No:6 A İç Kapı No:4 Muratpaşa- ANTALYA” adresinde Muratpaşa İlçe Emniyet Müdürlüğü ekiplerince adreste yapılan araştırmada belirtilen adresin boş olduğu,davacıyı tanıyan ve bilen olmadığı, araştırma formunda mahalle muhtarının imzasının da bulunduğu, bunun üzerine ikamet izni uzatma talebinin reddine dair dava konusu Antalya Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğünün 06/01/2020 tarih 2394133.101.14.8 sayılı işlemin tesis edildiği akabinde bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan davada; istinaf başvurusuna konu edilen ilk derece mahkeme kararında “davacının ikamet izni talebinde bulunurken kalacağı adres olarak belirttiği “A1 Mahallesi A2 Sk. No:6 A İç Kapı No:4 Muratpaşa- ANTALYA” adresinde kalacağını beyan ettiği, belirtilen bu adrese Muratpaşa İlçe Emniyet Müdürlüğü ekiplerince gidildiginde ise davacının belirttiği adreste yaşamadığının,
…çevre sakinleri ve muhtarlık tarafından da tanınmadığının tutanak altına alındığı, davacının dilekçesinde de adres değişikliği yaptığını, ancak bu durumu bildirmesi gerektiğini bilmediğini açıkça ifade ettiği hususları birlikte değerlendirildiğinde tesis edilen işlemde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmişse de;
Uyuşmazlıkta, davacının ikametgah adresini değiştirmek zorunda kaldığı, adres değişikliğinin bildirilmemesi sebebiyle davacının beyan ettiği adreste tanınmadığı anlaşılmakta olup, bu durumun davacının kasıtlı olarak ikametgah adresini gizlediği sonucu doğurmayacağı ve her hangi bir suça karışmayan davacının ikametgah adresini değiştirmek zorunda kalması ve bunu bildirmesi gerektiğini bilmediği ve ikamet izin süresini uzatma amacıyla davalı idareye başvuru yaptığı sırada bu durumu öğrendiği açıktır.
Bu durumda ikametgah adresini değiştirmek zorunda kalan ve bilerek ikamet adresini gizlediği yönünde bir tespit olmayan ve bizzat yeni adresle birlikte ikamet izni isteyen davacının ikamet adresi değişikliğini bildirmediğinden bahisle ikamet izni başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk, ikamet izni başvurusunun reddine ilişkin işleme karşı açılan davada verilen ret kararında hukuki isabet bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacının istinaf isteminin kabulüne, Antalya 1. İdare Mahkemesi’nce verilen 07/07/2020 günlü, E:2020/23, K:2020/532 sayılı kararın kaldırılmasına,dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan toplam 509,30-TL yargılama giderlerinin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.700,00 -TL avukatlık ücretinin davalı idare tarafından davacıya verilmesine, posta ücreti avansının artan kısmının davacıya iadesine, 2577 sayılı Kanun’un 45. maddesinin 6. fıkrası gereğince kesin olarak, 11/11/2020tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞIOY YAZISI: İstinaf konusu kararın hukuka uygun olduğunu ve istinaf isteğinin reddine karar verilmesi gerektiğini düşündüğümden, istinaf kabul, kaldırma, iptal yolundaki çoğunluk kararına katılmıyorum.
İKAMET İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİ KONUSUNDA AVUKATA SOR
“İKAMET İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİ” durumunda yapılması gerekenler en sık sorulan sorulardan olduğundan ikamet izni konusunda hem sürecin sağlıklı ilerlemesi hem de daha kısa sürede sonuçlanması açısından avukatla çalışmasında fayda bulunmaktadır. Söz konusu çalışma vizesinin alınması ve Türkiye’de çalışma hayatına başlanılabilmesi açısından kararların Türk hukuk mevzuatına uygunluğunun da Uzman Avukatlarımızdan tarafından incelenmesinde fayda vardır.
İkamet izni başvurusunun reddi, çalışma vizesi talebinin reddi vb durumlarda yapılması gerekenler hususunda uzman avukatlar için İletişim Bilgilerimiz’e tıklayarak bizi arayabilirsiniz.
Akademik Hukuk Avukatları özellikle Yabancılar ve Yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarının hukuki problem ve sorunlarını çözmede öncü bir konumdadır. Nitekim kendisi de Alman vatandaşı olan hukuk büromuz yönetici avukatı Av. Abdullah Enes BALTACI’nın Mr. Alexander Rush imzalı ULUSLARARASI BUSİNESS AKADEMİ ÖDÜLÜ‘ne layık görülmesi de icra edilen iş dalında uzman olduğumuzu kanıtlamıştır.
Akademik Hukuk ve Danışmanlık, uzun yıllara dayanan tecrübesi ile gerek ulusal gerekse uluslararası alanda faaliyet gösteren müvekkillerine hukukun birçok farklı alanında danışmanlık ve dava takibi hizmetleri veren bir hukuk bürosudur. Büromuz farklı uzmanlık alanlarında akademik başarı göstermiş profesyonel avukatlardan oluşmaktadır.
Yabancılar Hukuku kapsamında İkamet izni başvurusunun reddi, kararların tanınması ve tenfizi, mavi kartlı kişilerin sorunları, deport uyuşmazlıkları ve idari gözetim kararı konularında uzman Av. Abdullah Enes Baltacı 65081 Sicil Numarası ile Köln Barosuna ve 29422 Sicil Numarası ile Ankara Barosuna kayıtlıdır. Özellikle Almanya’da bulunan ve Türkiye’deki hukuki sorunlarını çözmede sorun yaşayan gurbetçi vatandaşların işlerini ulusal ve uluslararası hukuka uygun olarak takip etmek üzere Almanya’da da faaliyet yürüten hukuk büromuza ait sitenin linkine buradan ulaşabilirsiniz.
KAYNAKÇA
- Arslan, Şule. Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahat Hakkı. On İki Levha Yayıncılık, 2018.
- Tufan, U. & Ozturk, N. & Kuscu, D. (2021). Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatine İlişkin Uygulamada Karşılaşılan Bazı Sorunlar. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12 (2). 703-719.
- Halıcı, Saliha. “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Uyarınca Öğrenci İkamet İzni.” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25. cilt, no. 2, 2017, ss. 405-448.
- Uslu, Mustafa Semih. “Türk yabancılar hukuku bakımından aile ikamet izni.“ Ankara Üniversitesi, 2022,
- Ekşi, Nuray. “Mahkeme Kararları Işığında İnsani İkamet İzni.” Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 38. cilt, no. 2, 2018, ss. 243-283.
