Geleneksel anlamda paranın tüm özelliklerinin elektronik parada bulunup bulunmadığı konusunda bir değerlendirme yapmak gerekirse, elektronik para, geleneksel anlamda paranın değişim aracı olması özelliği taşımaktadır. Ancak geleneksel anlamda paranın genel kabul edilebilirlik özelliği tüm elektronik para türleri için yukarıda da açıklandığı üzere söz konusu değildir. Örneğin alışveriş yapılan İnternet sitesi Bitcoin sanal para birimi ile ödemeyi kabul etmiyorsa sahip olunan Bitcoin kullanılamayacaktır. Geleneksel anlamda paranın değer saklama aracı olması elektronik parada da mevcuttur. Gerek akıllı kartlardaki çiplerde gerekse bilgisayarın hafızasında elektronik para birikimi sağlanabilir, istenildiğinde kullanılabilir. Geleneksel paradaki fiyat karşılaştırılmasına imkân verme özelliği elektronik parada da mevcuttur. Ancak farklı elektronik para birimlerinin geleneksel parada farklı karşılıklarının olması ve kullanıcıların karşılaştırma yaparken bunları birbirine çevirmesinin gerekmesi geleneksel paradakinden daha fazla zaman alacaktır. Elektronik paranın kullanılması geleneksel paradan farklı olarak bilgisayar ve yazılım kullanımını gerektirebilmektedir. Ayrıca elektronik para tüketiciler arasında geleneksel para gibi dolaşım kabiliyetine sahip değildir. Ancak bazı elektronik para türlerinde, işlemler geleneksel paradan farklı olarak geriye dönük olarak izlenebilmektedir, belirsizlikler ortadan kaldırılabilmektedir.
Geleneksel paranın taşınabilirlik, bölünebilirlik, dayanıklılık, homojenlik gibi özellikleri elektronik parada da mevcuttur. Her ne kadar elektronik parada teknik aygıtların devreye girmesi söz konusu olabilse de söz konusu özellikler elektronik paraya da sağlanmıştır. Ayrıca elektronik paranın kullanımının maliyetli olmaması elektronik paraya diğer ödeme araçları karşılığında üstünlük sağlayan bir özelliktir. Geleneksel para ile elektronik para karşılaştırıldığında, geleneksel parada güvenlik için fiziksel olarak paraya bakılır. Elektronik parada ise işlemlerin doğrulanması, gizliliğin ve veri bütünlüğünün korunması şifreleme/ kriptografi ile sağlanmaktadır. Elektronik parada geleneksel paradaki gibi fiziksel olarak el değiştirme söz konusu değildir. Uzaktan ödemeler elektronik para ile kolayca yapılabilir.
Elektronik paranın bir türü olan sanal para birimleri bakımından duruma bakılacak olursa özellikle sanal mal ve hizmetler dışında gerçek mal ve hizmetlerin de alım satımında kullanılabilen sanal para türleri öne çıkmaktadır. Örneğin Bitcoin henüz dünyada ve Türkiye’de pek çok kişi tarafından bilinmemektedir. Ayrıca Bitcoin teknolojisi kendi içinde hala olgunlaşma dönemindedir. Bitcoin alım satım platformu olarak faaliyet gösteren işletmelerin çoğu da yenidir ve kullanıcıları koruyucu herhangi bir sigorta sunamamaktadır. Bununla birlikte Bitcoin’in kullanımı giderek artmaktadır. Ağustos 2013 tarihi itibarı ile dolaşımdaki Bitcoin’lerin günlük toplam değeri 1.5 milyar Amerikan Doları’dır. Dolayısıyla yeni bir teknoloji olması nedeni ile ülkemizde henüz hukuki düzenleme kapsamında olmamasına rağmen, böylesine büyük bir ekonomik değeri içeren Bitcoin’e hukukun hep yabancı kalması düşünülemez. Türkiye’deki kullanımının dünya ile paralel olarak daha da artacağı öngörülecek olursa sadece Bitcoin için değil buna benzer ileride oluşturabilecek sanal para türleri için kullanıcıları koruyacak genel ve kapsayıcı nitelikte düzenlemeler konulması isabetli olacaktır.
Bitcoin’i veya buna benzer sistemlerin kullanıcılarını deyim yerindeyse kendi kaderlerine bırakmak yerine gerek Bitcoin gerekse Bitcoin gibi diğer sanal para türlerini kapsayıcı, kullanıcıları ve işletmeleri koruyacak, suçluların ise yeni teknolojilerin getirdiği imkânlar sayesinde kanundan kaçmalarını engelleyecek düzenlemeler yapılmalıdır. Zira Bitcoin’in geleceği belirsizdir. İleride tamamen kullanımı bırakılabilir ve yerine tamamen yeni bir sanal para türü geliştirilebilir. Önemli olan kanun koyucunun teknik yenilikleri yakından takip ederek mümkün olan en kapsayıcı düzenlemelerle iyiniyetli kullanıcıları korumaya çalışmasıdır.
Linden Doları gibi sadece sanal mal ve hizmetlerin alım satımında kullanılan sanal para birimleri bakımından en çok bu para birimlerinin kullanıldığı sanal ortamlarda tüketicilerin korunması ve uygulanacak hukuk bakımından düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Zira ortada Second Life örneğinde olduğu gibi aslında sadece bir oyun değil çok ciddi parasal meblağların söz konusu olduğu bir pazar vardır226. Dolayısıyla gerçek hayatta olduğu gibi burada da tüketicilerin korunması ihtiyacı, para aklama, dolandırıcılık suçları söz konusu olabilecektir.
Sonuç olarak kanun koyucunun sanal para birimleri alanında teknolojik gelişmelere uzak kalmaması, vergi kaçakçılığı, dolandırıcılık, para aklama gibi suçların teknoloji kullanılarak işlenmesine imkân verilmemesi, tüketicinin korunmasının sağlanması açısından önemlidir. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus da çok sıkı kanuni düzenlemeler yaparak gelişmelerin önünü kesmemek ve yenilikleri teşvik etmek ve aynı zamanda bu alanı tamamen düzenlemesiz de bırakmamaktır.
YARD. DOÇ. DR. ARMAĞAN EBRU BOZKURT YÜKSEL*, “ ELEKTRONİK PARA, SANAL PARA, BITCOIN VE LINDEN DOLARI’NA HUKUKİ BİR BAKIŞ (LOOKING AT ELECTRONIC MONEY, VIRTUAL MONEY, BITCOIN AND LINDEN DOLLARS FROM A LEGAL PERSPECTIVE) “ s.212-2013’DEN ALINMIŞTIR.
*Dokuz Eylul Universitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakultesi, İşletme Bolumu, Ticaret Hukuku ABD Oğretim Uyesi,