OTURMA İZNİ (İKAMET İZNİ) NEDİR? NASIL ALINIR? (2024)

Oturma izni ya da diğer adıyla ikamet izni nasıl alınır sorusu ülkemizde 90 günden fazla süre ile kalmak isteyen yabancı ülke vatandaşlarının alması gereken izin türü olduğundan oldukça sık aranmaktadır. Türkiye’de kanuni kalış süresi hesaplanırken, yurda giriş tarihinden itibaren geriye doğru 180 gün içinde 90 günü aşmamış olma koşulu uygulanmaktadır. Bu sebeple son 180 gün içinde Türkiye’de kaldığı süre 90 günü geçen yabancıların da Türkiye’de kalmaya devam edebilmeleri için oturma iznine başvurmaları zaruridir. Alınan oturma izninin geçerlilik süresi altı aydır.

Bu makalemizde oturma İzninin nasıl alınması gerektiği ve söz konusu başvurunun reddedilmesi durumunda da ne yapılması gerektiği anlatılacaktır.

OTURMA İZNİ NASIL ALINIR?

Oturma izni talebinde bulunacak ilgili başvuruyu bulunduğu İl Göç İdaresi Müdürlüğüne yapacaktır.  YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU göre her yabancının başvuru ve izin belgesinin ayrı düzenlemesi uygulaması getirilmiştir.

İkamet izni başvuruları yabancı vatandaşların olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk Konsolosluklarına yapılır. Konsolosluklar, ikamet izni başvurularını görüşleriyle birlikte Göç idaresi Genel Müdürlüğü’ne iletir. Genel Müdürlük ise gerekli gördüğü takdirde ilgili Kurumların görüşlerini de alarak başvuruları sonuçlandırdıktan sonra, iznin düzenlenmesi ya da başvurunun reddedilmesi için konsolosluğa bilgi verir. Başvurular en geç 90 gün içerisinde sonuçlandırılır ve ikamet izni başvurusunun reddine ilişkin işlemler ilgiliye tebliğ edilir.

Türkiye’den yapılacak başvurularda oturma izni için yapılacak ilk başvuru e-ikamet üzerinden yapılır. E-ikamet başvuru ön başvuru niteliğinde olup izin almak için ikamet etmek istenilen yerdeki Göç İdaresi Müdürlüğü’nden randevu alınmasını sağlamaktadır. Göç İdaresi Müdürlüğü yapılacak olan başvuru kabul edebilmekte, reddedebilmekte veya iptal edebilmektedir.

Ayrıca Türkiye içinden yapılacak başvurular izin türüne göre valilikler tarafından da alınmaktadır.

OTURMA İZNİ İÇİN İSTENEN BELGELER NELERDİR?

Oturma izni için istenen belgeler şunlardır:

• Başvuru Formu (Elektronik ortamda doldurulmaktadır. Yabancı veya yasal temsilci tarafından imzalanmalıdır)
• Pasaport veya yerine geçen belgenin aslı ve fotokopisi
• 4 adet fotoğraf (Son 6 ay içinde çekilmiş, fonu beyaz ve biyometrik olmalıdır. E-ikamet sisteminden yapılan online başvuru için ilgili şartları taşıyan fotoğrafın elektronik ortamdaki kopyası da gerekmektedir)
• Kalınacak sürede yeterli ve düzenli maddi imkana sahip olduğuna dair beyan (Başvuru formunda beyan edilmektedir. İdare, destekleyici belge isteyebilir.)
• Geçerli Sağlık Sigortası (Sigorta Süresi, istenilen oturma izni süresini kapsamalıdır.)
• Tercih edilen oturma izni çeşidi ve kalma nedenine göre idare tarafından talep edilen destekleyici belgeler

AİLE OTURMA İZNİ İÇİN GEREKLİ BELGELER NELERDİR?

(Türk vatandaşlarıyla evli olanlar için)

İlk başvuru

Başvuru sahibi tarafından;

• Başvuru formu
• Pasaport ya da seyahat belgesinin orjinali ve fotokopisi
• 4 fotoğraf
• Evliliğe ilişkin belge

Kefil tarafından (Başvuru sürecinde bulunmalı)

• Kimlik kartının orjinali ve fotokopisi
• Yaşamını sürdürmek için yeterlilik ve sürdürebilirliğe ilişkin belge

 ÖĞRENCİ OTURMA İZNİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

İlk-Orta Eğitim

İlk başvuru

• Başvuru formu
• Pasaport yada seyahat belgesinin orijinali ve fotokopisi
• Türkiye Cumhuriyeti’nin dış temsilcilerinden alınmış ilgili vize.
• 4 fotoğraf
• Yeterlilik hakkında tebligat

 SÜRESİZ OTURMA İZNİ İÇİN GEREKLİ BELGELER

Son 8 yıl içinde Türkiye’de sürekli bulunan yabancılar için oturma izni

İlk başvuru

• Başvuru formu
• Pasaport ya da seyahat belgesinin orijinali ve fotokopisi
• Eski ikamet izni belgesinin teslimi
• 2 Fotoğraf
• Son 3 yıl içinde devletten hiçbir sosyal yardım alınmadığına dair belge.

İKAMET İZNİ TÜRLERİ NELERDİR?

KISA  DÖNEM İKAMET İZNİ

Kısa dönem ikamet izni YUKK’un 31, 32 ve 33. maddelerinde düzenlenmiştir. Her defasında en fazla birer yıllık sürelerle verilir. Kısa dönem ikamet izni verilecek yabancılar;

1. Bilimsel araştırma amacıyla gelecekler
2. Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar
3. Ticari bağlantı veya iş kuracaklar
4. Hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar
5. Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler
6. Turizm amaçlı kalacaklar
7. Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler
8. Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler
9. Aile ikamet izninden kısa dönem ikamet iznine geçenler
10. Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar
11. Kamu kurumları aracığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar
12. Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenlerdir.

AİLE İKAMET İZNİ

Aile hayatının korunması gerektiği aihm kararları ve anayasamızda teyit edilmiştir. Anayasa m.20’ye ve Aihs m. 8’e göre, Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Bu maddelerde geçen “Herkes” in bu hakka sahip olduğu sonucuna varılabilir, bu maddede vatandaş-yabancı ayrımı yapılmamıştır. Yabancılar açısından aile hayatı hakkı içerisinde aile oluşumu, aile birleşimi ve aile hayatını sürdürme bu hakkın Yabancılar hukuku anlamında çekirdeğini oluşturmaktadır. Aile oluşumu, bir kişinin yabancı bir kişiyle yapmış olduğu evliliğe bağlı olarak evlendiği kişinin ülkeye girişini ve ikametini talep etmesine denmektedir. Aile birleşiminde ise yabancının ülkeye girişi sırasında hali hazırda evli olması sebebiyle eş ve çocukları dahil diğer aile fertlerinin ülkeye girişini ve ikametini talep etmesine denmektedir.

İkamet izin başvurularında ulusal ve uluslararası mevzuat kapsamında değerlendirmelerde aile hayatının korunması bu çerçevede değerlendirilmelidir.

AİLE BİRLEŞMESİ YÖNERGESİ KAPSAMINDA AİLE BİRLEŞMESİNDEN YARARLANABİLECEK KİŞİLER KİMLERDİR?

1. Destekleyicinin eşi
2. Destekleyicinin küçük çocukları ve eşinin çocukları ve evlatlatları
3. Velayeti destekleyicide bulunan ve destekleyiciye bağımlı bulunan evlatlık da dahil destekleyicinin küçük çocukları
4. Evlatlık da dahil olmak üzere, velayeti elinde olan ve eşe bağımlı olan çocuklardır.

Aile ikamet izni her seferinde 3 seneyi aşmayacak şekilde verilmektedir. Süresi hiçbir şekilde aile ikamet iznini almasına vesile olan kişinin (destekleyicinin) ikamet izin süresini aşamayacaktır. Aile birleşmesi başvurusunun yapılabilmesi için aranan şartlardan birisi de  aile üyelerinin destekleyicinin bulunduğu üye devletin dışında olması gerekliliğidir. Fakat istisnai ve zaruri hallerde, aile üyeleri destekleyici ile aynı üye devlette olsa bile aile birleşmesi başvuruşu yapılabilir (Aile Birleşmesi Yönergesi m.5/3).

Aile birliğinin korunmasına hizmet eden aile ikamet izninin şartları YUKK m. 35’te sayılmıştır. Ancak burada hem destekleyicide bulunması gereken şartlar, hem de destekleyiciye bağlı olarak aile ikamet izni kazanacak kişilerde bulunması gereken şartlar zikredilmiştir. Buna göre destekleyicide aranan şartlar;

1. Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunmak
2. Ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan sağlayan sağlık sigortası yaptırmış olmak
3. Başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemek
4. Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak
5. Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmaktır.

TÜRKİYE’DE DESTEKLEYİCİNİN YANINDA KALMAK ÜZERE AİLE İKAMET İZNİ TALEBİNDE BULUNACAK YABANCILARDA ARANACAK ŞARTLAR NELERDİR

1. Destekleyicinin yabancı eşine, kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna, kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna aile ikamet izni verilebileceğini daha önce belirtmiştik. Aile ikamet izni talebinde bulunan kişi bu kişilerden olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmelidir.
2. Aile ikamet izni talebinde bulunacak kişi destekleyici ile birlikte yaşadığını veya yaşama niyeti olduğunu ortaya koymalıdır.
3. Evliliğin aile ikamet izni alabilmek amacıyla yapılmamış olması gerekir.
4. Eşlerden her biri için on sekiz yaşını doldurmamış olma şartı aranmaktadır. Dolayısıyla burada kişinin tabi olduğu hukuk sistemince on sekizden daha küçük yaşta evlenilmiş olunması, yabancı eşin aile ikamet izni alabileceği anlamına gelmemektedir. “Ergin olma” durumundan değil de “on sekiz yaşını doldurmamış olmadan bahsedilmiştir
5. YUKK m.7’deki Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılardan olmamalıdır.

ÖĞRENCİ İKAMET İZNİ

Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora öğrenimi görecek yabancılara öğrenci ikamet izni verilir. Kural olarak yükseköğrenim gören yabancıya verilmektedir ancak bunun istisnası YUKK m.38/2’de düzenlenmiştir. Buna göre, ilk ve orta öğretim öğrencilerine de istisnai olarak öğrenci ikamet izni verilebilecektir. Bakım ve masrafları gerçek veya tüzel kişi tarafından üstlenilen ilk ve orta derecede öğrenim görecek yabancılara, velilerinin veya yasal temsilcilerinin de muvafakatiyle öğrenimleri süresince birer yıllık sürelerle öğrenci ikamet izni verilebilir ve uzatılabilir.

Öğrenci ikamet izni için gerekli belgeler gereken belgeler şunlardır:

• Başvuru formu
• Sağlık sigortası
• Maddi imkana ilişkin beyan
• Pasaport veya denk bir belgenin aslı ile fotokopisi
• Biyometrik fotoğraf
• Aktif öğrencilik belgesi

UZUN DÖNEM AİLE İKAMET İZNİ

Uzun dönem ikamet izni, YUKK m. 42-46 maddelerinde düzenlenmiş olup, sahibine süresiz ikamet hakkı verir. Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izniyle kalmış olan ya da Göç Politikaları Kurulunun belirlediği şartlara uyan yabancılara, İçişleri Bakanlığının onayıyla valilikler tarafından süresiz izin verilir. Ancak maddenin ikinci fıkrasında uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmayacak yabancılar belirtilmiştir. Bu yabancılar, mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statüsü sahipleri, insani ikamet izni sahipleri ve geçici koruma sağlananlardır.

Uzun dönem ikamet iznine geçiş hakkı tanınmayacaklar şunlardır:

• Mülteciler,
• Şartlı mülteciler
• İkincil koruma statüsü sahipleri
• İnsani ikamet izni sahipleri
• Geçici koruma sağlanan kişiler

İNSANİ İKAMET İZNİ

İdare tarafından resen verilebilen izin türüdür. Bu izin türünde, diğer türlerindeki şartlar aranmamaktadır. İçişleri Bakanlığının onayı alınmak ve en fazla birer yıllık sürelerle olmak kaydıyla, valiliklerce insani verilebilir ve bu izinler uzatılabilir. Bu özel durumlardan biri insani, diğeri ise insan ticareti mağduru ikamet iznidir.

• Çocuğun üstün yararı söz konusu olduğunda,
• Haklarında ülkeye giriş yasağı veya sınır dışı etmeye ilişkin karar alınmış olduğu halde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makul veya mümkün görülmediğinde,
• Yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında,
• Başvuru sahibinin ilk sığınma ülkesi veya güvenli bir üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince,
• Olağanüstü durumlarda,
• Acil nedenlerden ötürü veya ülke çıkarlarının korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkanı bulunmadığında

Sayılan bu hallerde istisnai bir izin türü olan insani ikamet izni verilebilecektir. İnsani ikamet izni alan yabancılar, bu iznin veriliş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundadırlar. Bu izin İçişleri Bakanlığının onayını almak kaydıyla, iznin verilmesini zorunlu kılan, YUKK m.46’da düzenlenmiş olan şartlar ortadan kalktığında valiliklerce iptal edilir ve uzatılmaz.

İNSAN TİCARETİ MAĞDURU İKAMET İZNİ

İnsan ticareti mağduru olan veya mağdur olduğu kuvvetle şüphelenilen yabancılara valilikler tarafından verilen vize türüdür. İnsan ticareti mağduru ikamet izni valiliklerce süreli olarak düzenlenmektedir. Bu süre 30 gündür. Düzenlenen insan ticareti mağduru ikamet izinleri en fazla altışar aylık sürelerle uzatılabilecek, ancak bu süreler toplamda 3 yılı geçemez.

OTURMA İZNİ UZATILMASI?

İkamet izinleri, ikamet kartı üzerinde kayıtlı süresi kadar geçerlidir. İkamet izni süre bitiş tarihinden önceki 60’ncı günün başlangıcından itibaren ve her koşulda izin süresi dolmadan önce valiliklere yapılır. Uzatılan ikamet izinleri, yasal izin sürelerinin bitim tarihinden itibaren başlatılır. Yani, izin süresinin dolmasına altmış gün kala yapılan başvuru sonucunda uzatılan ikamet izinleri, altmış günün sonunda ikamet izni süresi dolduğunda başlatılacaktır. Uzatma başvuruları sonuçlandıracak makam valiliklerdir.

İKAMET İZNİ BAŞVURUSU NEDEN REDDEDİLİR?

İkamet İzni talebinin reddedilmesi gerekçeleri şunlardır;

• Kısa dönem ikamet izni için gerekli koşullardan bir veya birkaçının sağlanamaması veya ortadan kaldırılması,
• İznin verildiği amaç dışında kullanıldığının tespiti,
• Aleyhlerinde geçerli sınır dışı veya giriş yasağı kararına sahip olmak,
• Yurtdışında kalma süresinin ihlali.
• Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermeme,
• Kişiye uygun olmayan vize türüne başvurma

Bu gibi durumlarda kısa dönem ikamet izni verilmez; verilmişse iptal edilir ve süresi dolan izinler uzatılmaz. Bu konuda ret gerekçeleri daha da çoğaltılabilir. Detaylı ve Güncel bilgi için yabancılar hukuku avukatı ile görüşme sağlayabilirsiniz.

OTURMA İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDİNE İTİRAZ VE İPTALİ DAVASI?

İkamet izni başvurusu hakkında tüm işlemlerin ne şekilde yapılacağını düzenleyen 6458 sayılı Kanuna göre gerekli başvuruyu yapan yabancı  uyruklulardan söz konusu  başvurusu yukarıda bahsedilen gerekçelere göre reddedilebilmektedir. İkamet izin talebinin reddi durumunda, yabancı uyruklu kişiye “Tebliğ Formu” verilecektir. Bu formda başvurunu reddedilme nedeni yazılmaktadır. Tebliğ formunu alan ilgili tebliğden itibaren 60 gün içinde İdare Mahkemesine İKAMET İZİN TALEBİNİN REDDİ DAVASI açmalıdır.

Oturma izni talebinin reddi kararı yurtdışı temsilcilikleri tarafından alınmış ise Ankara İdare Mahkemesinde dava açılmalıdır. Eğer karar, valilikler tarafından alınmış ise valiliğin yargı çevresi içinde bulunduğu idare mahkemesinde ret kararına karşı dava açılmalıdır. İkamet izni talebinin reddi davası İPTAL DAVASI niteliğindedir. Söz konusu dava ile idare tarafından alınmış talebin reddi kararı veya ikamet izin başvurusunun uzatılması talebinin reddi kararının iptal edilmesi talep edilecektir.

İkamet izni talebinin reddi durumunda yabancı uyruklu kişi, varsa vize veya vize muafiyetinin sona ermesi üzerine; yoksa 10 gün içinde ülkeden çıkış yapmak zorundadır. İkamet izni talebinin reddine itiraz edilmesi, sınır dışı etme işlemlerini durdurmayacaktır. Bu nedenle süresi içinde ülkeyi terk etmeyen yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı verilecektir. Aynı zamanda idari para cezası tahakkuk ettirilecektir. Ancak süresi içinde deport kararina itiraz edilmesi durumunda sınır dışı etme işlemleri duracaktır. Bu hususta deport kararına itiraz makalemizi inceleyebilirsiniz.

Burada şu husus da söylenmelidir ki sınır dışı kararı alınan yabancılar veya belli sebeplerle ikamet izni uzatılması talebi reddedilen yabancılar hakkında sınır dışı ile beraber haklarında tahdit kodları konulmaktadır. Bu tahditlerle beraber de ülkeye giriş yapmaları engellenmektedir. Bu hususta da tahdit kodlarının ne anlama geldiği ve tahditlerin kaldırılması konulu makalemizi inceleyebilirsiniz.

OTURMA İZNİ KONUSUNDA YABANCILAR HUKUKU AVUKATI DESTEĞİ

Akademik Hukuk Avukatları özellikle Yabancılar ve Yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarının hukuki problem ve sorunlarını çözmede öncü bir hukuk bürosudur. Nitekim kendisi de Alman vatandaşı olan hukuk büromuz yönetici avukatı Av. Abdullah Enes BALTACI’nın Mr. Alexander Rush imzalı ULUSLARARASI BUSİNESS AKADEMİ ÖDÜLÜ‘ne layık görülmesi de icra edilen iş dalında uzman olduğumuzu kanıtlamıştır.

Akademik Hukuk ve Danışmanlık, uzun yıllara dayanan tecrübesi ile gerek ulusal gerekse uluslararası alanda faaliyet gösteren müvekkillerine hukukun birçok farklı alanında danışmanlık ve dava takibi hizmetleri veren bir hukuk bürosudur. Büromuz farklı uzmanlık alanlarında akademik başarı göstermiş profesyonel avukatlardan oluşmaktadır. İstanbul iş hukuku avukatı için avukat kadromuza iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

Yabancılar Hukuku kapsamında idari gözetim kararı konularında uzman Av. Abdullah Enes Baltacı 65081 Sicil Numarası ile Köln Barosuna ve 29422 Sicil Numarası ile Ankara Barosuna kayıtlıdır. Özellikle Almanya’da bulunan ve Türkiye’deki hukuki sorunlarını çözmede sorun yaşayan gurbetçi vatandaşların işlerini ulusal ve uluslararası hukuka uygun olarak takip etmek üzere Almanya’da da faaliyet yürüten hukuk büromuza ait sitenin linkine  buradan ulaşabilirsiniz.