Dünya Üniversite Sıralaması ve YÖK Denkliği – 2024

Dünya üniversite sıralaması hem ülkemizde hem de dünyada her yıl takip edilmektedir. Dünyanın en iyi üniversiteleri sıralaması birçok kurum tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde oluşturulsa da YÖK, kabul ettiği sıralama kuruluşlarını ayrıca açıklamıştır. YÖK, kabul ettiği dünya üniversite sıralama kuruluşlarında yer alan ilk 1000 üniversite, ilk 500 üniversite, ilk 400 üniversite şeklinde aldığı kararlar ile denklik işlemleri tesis etmektedir. Bu makalemizde yök’ün tanıdığı yabancı üniversiteler listesi, ve bu listenin hangi kuruluşlarca yapıldığı konularına değinilmiştir. Çünkü YÖK Denklik işlemlerinde YÖK’ün tanıdığı yabancı üniversiteler listesi önem azetmektedir.

YÖK’ün Tanıdığı Sıralama Kuruluşları

Yök’ün tanıdığı yabancı üniversiteler listesini sıralayan ve YÖK’ün kabul ettiği dünya üniversite sıralaması kuruluşları şunlardır;

• Times Higher Education (THE)
• QS World University Rankings
• Academic Ranking of World Universities (ARWU)
• University Ranking by Academic Performance – URAP (YÖK 05.09.2023 tarihli kararında bu kuruluş sayılmamıştır.)
• CWTS Leiden Ranking

YÖK diploma denklik işlemlerinde esas olmak üzere bu kurumların web sayfalarında her yıl yayınladıkları dünya üniversite sıralamasını geçerli kabul etmektedir. YÖK Denklik Yönetmeliğinde düzenlenen sıralamaya bağlı yök denklik işlemleri bu kuruluşların sıralaması baz alınarak yapılmaktadır. Bu kuruluşların sıralamaları her üniversite ya da yükseköğretim kurumu için farklı olabilir. Sıralamaların farklı olması YÖK için farklı işlem tesisine yol açmamaktadır.

Dünya Üniversite Sıralaması Yapan Kuruluşların Özellikleri

Times Higher Education (THE) YÖK İlk 1000 Dünya Üniversite Sıralaması Nedir ?

Web Sitesi: https://www.timeshighereducation.com/

Times Higher Education THE dünyada 2004’ten bu yana öğrenciler ve aileleri, akademisyenler, üniversite liderleri, hükümetler ve sektör için üniversiteler hakkında güvenilir performans verileri sağlamaktadır. Üniversite performansını küresel aşamada değerlendirmek ve üniversitelere kaynak sağlamak için üniversite sıralamaları oluşturmaktadır. Okuyucuların yükseköğretim kurumlarının farklı misyonlarını ve başarılarını anlamalarını sağlamaktadır. THE ( Times Higher Education ) sıralamaları üniversite faaliyetinin üç ana alanını kapsamaktadır: araştırma, etki ve öğretim. Bu kapsamda THE (Times Higher Education ) sıralarımalarının özelliklerine bakacak olursak ;

• Küresel sıralamalar

THE Dünya Üniversite Sıralaması, araştırma misyonuna vurgu yaparak dünyanın en iyi üniversitelerinin kesin listesini sağlamaktadır. Araştırma yoğunluklu üniversiteleri tüm temel misyonları açısından değerlendiren tek küresel üniversiteler ligi tablosudur: öğretim (öğrenme ortamı); araştırma (hacim, gelir ve itibar); alıntılar (araştırma etkisi); endüstri geliri (bilgi transferi) ve uluslararası görünüm (personel, öğrenciler ve araştırma). En kapsamlı ve dengeli karşılaştırmaları sağlamak için dikkatle kalibre edilmiş 13 performans göstergesini kullanmaktadır. Bir genel liste ve 11 konuya özel sıralama bulunmaktadır.

Ayrıca, bir dizi bölgesel ve tematik sıralama yayınlamak için Dünya Üniversite Sıralamalarının ardındaki zengin veri tabanından yararlanmakta olup, daha geniş bir misyon yelpazesine karşı daha geniş bir üniversite yelpazesine ilişkin daha derin bilgiler sunulmaktadır. Bunlar arasında şunlar yer almaktadır: Arap Üniversite Sıralamaları, Asya Üniversite Sıralamaları, Latin Amerika Üniversite Sıralamaları, Dünya İtibar Sıralamaları ve Genç Üniversite Sıralamaları.

• Etki sıralamaları

2019 yılında oluşturulan THE Etki Sıralaması, üniversiteleri Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine (SDG’ler) göre değerlendiren tek küresel lig tablosudur.. Genel bir sıralamanın yanı sıra üniversitelerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin her birini gerçekleştirme yönündeki ilerlemesini gösteren 17 tablo yayınlanmaktadır.

QS World University Rankings YÖK İlk 1000 Dünya Üniversite Sıralaması Nedir ?

Web Sitesi: https://www.topuniversities.com/qs-world-university-rankings

QS Dünya Üniversite Sıralamasının 20. baskısı, 104 lokasyonda 1.500 kurumu içermektedir. İstihdam edilebilirlik ve sürdürülebilirliği vurgulayan türünün tek sıralamasıdır.

Bu yıl, şimdiye kadarki en büyük metodolojik geliştirmemizi hayata geçirerek üç yeni ölçüm getirilmiştir: Sürdürülebilirlik, İstihdam Sonuçları ve Uluslararası Araştırma Ağı.

Sonuçlar, 17,5 milyon akademik makalenin analizine ve 240.000’den fazla akademik öğretim üyesi ve işverenin uzman görüşlerine dayanmaktadır.

Academic Ranking of World Universities (ARWU) YÖK İlk 1000 Dünya Üniversite Sıralaması Nedir ?

Web Sitesi: https://www.shanghairanking.com/

ARWU Dünya Üniversiteleri Akademik Sıralaması ilk olarak Haziran 2003’te Çin’deki Şangay Jiao Tong Üniversitesi’nin Dünya Klasında Üniversiteler Merkezi (CWCU), Eğitim Enstitüsü (eski adıyla Yüksek Öğrenim Enstitüsü) tarafından yayınlandı ve 2003 yılında güncellendi. ARWU Dünya Üniversiteleri Akademik Sıralaması yıllık bazda 2009’dan beri Shanghai Ranking Consultancy tarafından yayınlanmakta ve telif hakkı korunmaktadır. Shanghai Ranking Consultancy, yüksek öğrenim istihbaratı konusunda tamamen bağımsız bir kuruluştur. Yasal olarak herhangi bir üniversiteye veya devlet kurumuna bağlı değildir.

ARWU, dünya üniversitelerini sıralamak için:

• Nobel Ödülü ve Fields Madalyası kazanan mezun ve personel sayısı,
• Clarivate tarafından seçilen yüksek oranda atıf yapılan araştırmacıların sayısı,
• Doğa ve Bilim dergilerinde yayınlanan makalelerin sayısı,
• Web of Scienc’da Science Citation Index Expanded ve Social Sciences Citation Index’de indekslenen makale sayısı
• Bir üniversitenin kişi başına düşen performansı

Kriterlerini kullanmaktadır. Her yıl 2500’den fazla üniversite ARWU tarafından sıralanmakta ve en iyi 1000 üniversite listesi yayınlanmaktadır.

University Ranking by Academic Performance (URAP) YÖK İlk 1000 Dünya Üniversite Sıralaması Nedir? (ÇIKARILMIŞ)

Web Sitesi: https://urapcenter.org/

URAP, 2009 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilişim Enstitüsü’nde kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. URAP ekibi üyeleri, kamu hizmeti olarak URAP Araştırma Laboratuvarına gönüllü olarak katılan ODTÜ araştırmacılarından oluşmaktadır. URAP’ın temel amacı, dünya üniversiteleri için, bilimsel yayınlarının nitelik ve niceliğini yansıtan akademik performans göstergelerine dayalı bir sıralama sistemi geliştirmektir. Bu hedef doğrultusunda URAP, 2010 yılından bu yana her yıl Üniversiteler Dünya Sıralamasını ve 2011 yılından bu yana da Alan Sıralamalarını yayınlamaktadır. En güncel sıralamalar dünya çapında 3000 HEI’nin yanı sıra 61 farklı uzmanlık alanını içermektedir.

CWTS Leiden Ranking YÖK İlk 1000 Dünya Üniversite Sıralaması Nedir ?

Web Sitesi: https://www.leidenranking.com/

CWTS Leiden Sıralaması, dünya çapında 1400’den fazla büyük üniversitenin bilimsel performansına ilişkin önemli bilgiler sunan çevrimiçi bir platformdur.

Leiden Sıralamasını kim hazırlıyor?

Leiden Sıralaması, Hollanda’daki Leiden Üniversitesi’ndeki Bilim ve Teknoloji Çalışmaları Merkezi (CWTS) tarafından üretilmektedir . CWTS, bilim ve teknoloji çalışmaları alanında bir araştırma merkezidir. Leiden Sıralamasına katkıda bulunan CWTS personeli burada listelenmiştir

Leiden Sıralamasını neden hazırlıyor?

Leiden Sıralamasını oluşturmadaki amacımız iki yönlüdür:

Birincisi; Üniversitelerin bilimsel performansı hakkında yüksek kaliteli bilgiler sunarak ve Times Higher Education Dünya Üniversite Sıralaması , QS Dünya Üniversitesi gibi diğer tanınmış üniversite sıralamalarına alternatif sunarak bilim camiasına bir hizmet sunmayı amaçlamaktadır. İkincisi; en son teknolojiye sahip bibliyometrik yöntemlerin ve CWTS’nin bu yöntemleri kullanarak sunabileceği bilgilerin bir gösterimini sağlamayı amaçlıyoruz.

Leiden Sıralamasını kimin için hazırlıyor?

Politika yapıcılar, araştırma yöneticileri, araştırmacılar, gazeteciler ve üniversitelerin bilimsel performansıyla ilgilenen herkes için Leiden Sıralamasını hazırlıyor.. Leiden Sıralaması üniversitelerin öğretim açısından performansını dikkate almamaktadır. Bu nedenle, Leiden Dünya Üniversite Sıralaması tarafından sağlanan bilgilerin öğrenciler için çok az değere sahip olduğu düşünülmktedir.

Leiden Sıralamasının dayandığı verileri nasıl elde ediliyor?

Leiden Sıralaması, bilimsel yayınlara, özellikle de bilimsel dergilerde yayınlanan makalelere ilişkin bibliyografik verilere dayanmaktadır. Burada daha ayrıntılı olarak tartışıldığı gibi, şu anda birincil veri kaynağı olarak Web of Science’ı kullanılmaktadır.. CWTS, Leiden Sıralamasını oluşturmak için Web of Science verilerini kullanmamıza olanak tanıyan özel bir Web of Science lisansına sahiptir. Web of Science’dan gelen veriler CWTS tarafından çeşitli şekillerde zenginleştirilmektedir. Özellikle burada tartışıldığı gibi bir üniversitenin yayınlarını tespit ederken çok dikkatli bir yaklaşım sergilenmektedir. Leiden Sıralamasındaki açık erişim göstergeleri için OpenAlex’in verileri kullanılmaktadır. Leiden Dünya Üniversite Sıralaması doğrudan üniversitelerden elde edilen hiçbir veriyi kullanmaz.

Leiden Sıralamasına dahil olan üniversiteleri nasıl seçiliyor?

Leiden, Sıralamasına mümkün olduğu kadar çok üniversiteyi dahil etmeyi hedeflenmektedir. Ancak dünya çapındaki tüm üniversiteleri kapsamlı bir şekilde kapsayacak kaynaklara sahip değildir. Bu nedenle bir üniversitenin Leiden Sıralamasına dahil edilebilmesi için belirli bir minimum sayıda bilimsel yayına sahip olması gerekir.

Leiden Sıralaması’nın diğer üniversite sıralamalarından farkı nedir?

Leiden Sıralaması üniversite sıralamasına sorumlu bir yaklaşım sunmaktadır. Üniversitelerin çeşitli biçimlere, bağlamlara ve misyonlara sahip karmaşık kuruluşlar olduğunun bilincindeyiz; bu da bir üniversitenin performansını tek bir sayıyla temsil etmenin anlamlı olmadığı anlamına gelmektedir.

Diğer tanınmış üniversite sıralamalarından farklı olarak Leiden Sıralaması bu nedenle çeşitli göstergeler sunarak üniversitelerin performansının çeşitli perspektiflerden araştırılmasına olanak tanır.
Üniversitelerin bilimsel performansına özel olarak odaklanılması, Leiden Sıralamasını diğer üniversite sıralamalarından da ayırmaktadır. Üniversitelerin performansının diğer yönleri, özellikle de öğretime katkıları, Leiden Sıralamasında dikkate alınmaz. Diğer üniversite sıralamalarından farklı olarak Leiden Sıralaması tamamen bilimsel yayınlara ilişkin bibliyografik verilere dayanmaktadır. Veri toplama konusunda gelişmiş bir yaklaşıma dayanır ve bir dizi gelişmiş bibliyometrik gösterge sağlar .

Leiden Sıralaması nasıl finanse ediliyor?

Leiden Sıralaması için finansmanın büyük kısmı şu anda U-Multirank ve Avrupa Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikası Çalışmaları Araştırma Altyapısı (RISIS) tarafından sağlanmaktadır. Leiden Sıralaması da kısmen CWTS tarafından finanse edilmektedir.

YÖK’ün Tanıdığı veya Kabul Ettiği İlk 1000 üniversite

YÖK ilk 1000 üniversite sıralaması YÖK’ün tanıdığı kuruluşların sıralamasıdır. YÖK’ün sıralamasını  kabul ettiği ve ona göre işlem tesis ettiği üniversitelerin içinde bulunduğumuz yılın listesini sıralama kuruluşları kapsamına tek tek paylaşıyoruz.

• Times Higher Education (THE) YÖK ilk 1000 üniversite sıralamasına ulaşmak için tıklayın. Bu sıralamalar içinde bulunduğumuz yılın sıralamasıdır. Diğer yıllar için filtreleme yapabilirsiniz.
• QS World University Rankings YÖK ilk 1000 üniviersiteler sıralamasına ulaşmak için tıklayınız. QS tarafından yapılan ve burada paylaşılan sıralama içinde bulunduğumuz yıla Diğer yıllar için site içerisinde arama yapabilirsiniz.
• Academic Ranking of World Universities (ARWU) YÖK ilk 1000 üniversite sıralaması için buraya tıklayın.
• University Ranking by Academic Performance (URAP) sıralaması da YÖK’ün ilk 1000 üniversiteleri belirlediği sıralamalardan olup içinde bulunduğumuz yılın sıralaması için tıklayabilirsiniz.
• CWTS Leiden Ranking sıralaması da YÖK ilk 1000 sıralaması olarak kabul edilmektedir. CWTS Leiden Ranking ilk 1000 sıralaması için tıklayın.

İlk 1000’deki Üniversite’ye Doğrudan Denklik Verilir mi?

 YÖK Denklik yönetmeliğinin ‘Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi sonucu yapılacak işlemler’ başlıklı 7. Maddesine göre dünya üniversite sıralamalarında YÖK’ün istediği kapsama giren üniversitelerden mezun olanlara farklılık ve ayrıcalık tanınmıştır.

 YÖK’ün dünya üniversite sıralamaları ile ilgili güncel düzenlemelerindeki bir üniversiteden diploma alarak denklik işlemleri için YÖK’e sunan kişinin denklik doyası hakkında Seviye Yeterlilik Belirleme Sistem (SYBS) kapsamındaki işlemler uygulanmadan denklik verilmektedir.

 Bunun anlamı ise YÖK Denklik Yönetmeliğinin 5. Ve 6. Maddelerindeki hususları sağlayanların sınav, ilmi hüviyet sınavı, staj veya ders tamamlama gibi SYBS işlemlerine tabi tutulmadan denklik almasıdır. Ancak ne yazık ki YÖK sıralamanın kaç olacağını (ilk 500 yada ilk 1000 gibi) kendi belirlese de, sıralama kuruluşlarını kendi belirlese de denklik vermeyeceği diploma hakkında farklı işlemler tesis edebiliyor. Bu durum ise denklik davaları açılmasına yol açıyor.

Diploma Denklik Kapsamında Kabul Edilen Dünya Sıralama Kuruluşlarına Dair Son Açıklama: Yükseköğretim Yürütme Kurulunun 05.09.2023 tarihli toplantısında; Yükseköğrenime başlanılan yıl Academic Ranking of World Universities (ARWU), CWTS Leiden Ranking Academic Ranking, QS World University Rankings, Times Higher Education World University Ranking tarafından yapılan üniversite sıralamalarının en az ikisinde ilk binde yer alan yükseköğretim kurumları dikkate alınmaktadır.

Dünya Üniversite Sıralaması YÖK Diploma Denklik İşlemini Etkiler Mi?

Bahsedildiği üzere dünya üniversite sıralaması denklik işlemlerini etkilemektedir. Sıralaması iyi olan üniversitelerden alınan diplomalara bazen SYBS işlemine tabi tutulmadan denklik verilmektedir. Bir üniversite YÖK’ün belirlediği üniversite sıralama kuruluşlarının istenen sıralamalarında yer alsa ve diğer denklik ret nedenleri olmasa bile denklik verilmeme sebebi olarak YÖK Denklik Yönetmeliğinin 7. Maddesinde geçen ‘Yükseköğretim Kurulunun değerlendirme hakkı saklı kalmak kaydıyla, 5 inci ve 6 ncı maddeler kapsamında uygunluğu’ şeklindeki düzenleme gerekçe gösterilerek denklik talebi reddedilebilmektedir.

YÖK Denklik Yönetmeliğinin 5. Maddesi üniversitelerin YÖK tarafından tanınması ile ilgilidir. Üniversitelerin tanınması denklik işleminin ön koşuludur. Bu madde akbul edilebilir olsa da YÖK Denklik Yönetmeliğinin 6. Maddesinde yer alan muğlak ve genel ifadeler denklik verilmeme sebebi olarak gösterilebilmektedir. YÖK Denklik Yönetmeliğinin 6. Maddesi şu şekildedir ;

YÖK Denklik Yönetmeliğinin 6. Maddesine bakıldığında

‘c) Diploma denklik belgesi başvurusunda, denkliği talep edilen diplomaya esas yükseköğretim programının asgari süre, kredi ve kazanımlar açısından Türk yükseköğretim sisteminde yer alan programa ve derecelere eşdeğer olup olmadığı,

ç) Denklik için başvurusu yapılan diploma programının aynısı veya benzerinin Türk yükseköğretim sisteminde bulunmadığı durumlarda, bu Yönetmelikte belirtilen diğer şartların sağlanması hâlinde diplomanın ön lisans, lisans ve yüksek lisans dereceleri açısından Türk yükseköğretim sisteminde eşdeğerliği,’ şeklindeki düzenleme gereği YÖK’ün istediği sıralamada olunsa dahi yükseköğretim programının asgari süre, kredi ve kazanımlar açısından Türk yükseköğretim sisteminde yer alan programa ve derecelere eşdeğer olup olmadığı düşünülüyorsa denklik işlemi reddedilmektedir.

 Türk Üniversitelerinin Dünya Üniversite Sıralamasındaki Yeri

YÖK’ün tanıdığı yabancı üniversiteler listesi içerisinde Türkiye’deki üniversitelerin sıralamalarını da bulunmaktadır.

• Times Higher Education (THE) Türkiye’deki üniversitelerin sıralamasına ulaşmak için tıklayın. Bu sıralamalar içinde bulunduğumuz yılın sıralamasıdır. Diğer yıllar için filtreleme yapabilirsiniz.
• QS World University Rankings Türkiye’deki üniversitelerin sıralamasına ulaşmak için tıklayın. QS tarafından yapılan ve burada paylaşılan sıralama içinde bulunduğumuz yıla Diğer yıllar için site içerisinde arama yapabilirsiniz.
• Academic Ranking of World Universities ARWU Türkiye’deki üniversitelerin sıralamasına ulaşmak için tıklayın.
• University Ranking by Academic Performance (URAP), Türkiye’deki üniversitelerin sıralamasına ulaşmak için tıklayın.
• CWTS Leiden Ranking Türkiye’deki üniversitelerin sıralamasına ulaşmak için tıklayın.

Enic – Naric Nedir?

Enic-Naric olarak adlandırılan kuruluşlar üniversite sıralamalarından ziyade diplomaların denkliği ve derecelerin tanınması hususunda çalışma yapmaktadır. Dünya Üniversite Sıralaması kuruluşlarında olduğu gibi belrli krierler ve kıstaslar çerçevesinde işlem yapılmasını öngören düzenlemeler yapmaktadır.

Avrupa Bilgi Merkezi Ağı olarak adlandırdığımız ENIC, ulusal bilgi merkezlerinden oluşur. Bu merkezlerin görevi şunlardır;

• Yabancı diplomaların ve diğer akademik veya profesyonel yeterliliklerin tanınması;
• Diğer Avrupa ülkelerinde ve kendi ülkesindeki eğitim sistemleri;
• Yurtdışında eğitim fırsatları, kredi ve burslar ile hareketlilik ve denklik ile ilgili pratik sorular hakkında bilgi.

Ulusal Akademik Denklik Bilgi Merkezleri şeklinde adlandırdığımız NARIC, 1984 yılında oluşturulmuştur. NARIC, diplomaların denkliğinin ve Avrupa Birliği Üye Ülkeleri ile Avrupa ülkelerinde eğitim derece ve süreçlerin tanınması ile ilgili düzenlemelerin iyileştirilmesini amaçlar.

ENIC/NARIC’in Türkiye’deki merkezi, Yükseköğretim Kurulu(YÖK) içerisinde yapılandırılmış ve 2003 yılından itibaren ENIC/NARIC iletişim ağının bir parçası olarak faaliyet göstermektedir. ENIC/NARIC merkezlerinin çalışanları belirli aralıklarla toplantılar yapmakta ve diploma ile derecelerin denklik ve tanınma konusunda bilgi-belge teatisi yapmaktadırlar.

Türkiye’de ENIC ve NARIC faaliyetleri Yükseköğretim Kurulu içerisinde Denklik veTanıma Dairesi Başkanlığı ile Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Birimi tarafından yürütülmektedir.

Türkiye ENIC/NARIC Merkezi,

• Yabancı ülkede kazanılan diplomaların, derecelerin ve diğer yeterliklerin tanınması;
• Yabancı ülkelerin ve Türkiye’nin yükseköğretim sistemi;
• Yurtdışında eğitim alabilmek için iletilebilecek pratik sorular (burslar, ders sistemleri, programların denkliği)

alanlarında ENIC/NARIC iletişim ağına dahil diğer ENIC/NARIC Merkezleri ile bilgi/görüş alışverişinde bulunarak öğrencileri, aileleri, işverenleri, üniversiteleri, diğer yükseköğretim kurumlarını, yükseköğretimden sorumlu bakanları ve organizasyonları bilgilendirmektedir.

Dünya Üniversite sıralamasıyla ilgili olarak şu yazılarımız da ilginizi çekebilir:

• 2012-2017 yılları arasındaki dünya üniversite sıralaması için : Buraya Tıklayınız.

• URAP 2016-2017 Dünya Üniversite Sıralaması : Buraya Tıklayınız.