GENEL AF 2024’te ÇIKACAK MI

Genel af nedir, genelaf çıkacak mı, af yasa son dakika değişiklik var mı gibi pek çok soru ile karşılaşılmaktadır. Bu makalede genel af nedir, genel af yasa son dakika değişiklik var mı, genelaf özellikleri ve tarihi ile ilgili bilgiler paylaşılacaktır.

GENEL VE ÖZEL AF KONUSUNDA  ➽ HEMEN AVUKATA SOR ❥

GENEL AF NEDİR?

Genel af kavramını açıklayabilmek için öncelikle af kavramından bahsetmek gerekmektedir. Af, ceza hukukun en eski kurumlarından birisidir. Günümüzde birçok devletin anayasasında af kurumuna ilişkin düzenlemeler mevcuttur. Genellikle eskiden beri mevcut olan bir kuruma zaman içerisinde keyfi kullanımı önlemek amacı ile birtakım sınırlamalar getirilmiştir. Türkiye’de de 2001 yılında 4709 sayılı Kanun’da değişiklik yapılmış ve meclisin af kullanma yetkisi ancak nitelikli çoğunluk şartına bağlanmıştır. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için ilgili makaleye[1] bakabilirsiniz.

AF DÜZENLEMESİNE GENEL BİR BAKIŞ

Af, Genel olarak kaynağını anayasalarda bulan, teknik yönleri bakımından ise ceza kanunlarında düzenlenmiş olan af; bazen kamu davasını düşüren veya kesinleşmiş bir ceza mahkumiyetini bütün kanuni sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldıran, bazen de kesinleşmiş bir cezanın sadece kısmen veya tamamen infazını önleyen veya başka bir cezaya dönüştüren yasama ya da yürütme organlarının yaptığı bir kamu hukuku tasarrufudur. Bu hususta daha fazla bilgi edinmek için ilgili makaleye[2] bakabilirsiniz.

TÜRK HUKUK DÜZENİNDE AF KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ

Genel afa ilişkin yorum yapabilmek için öncelikle af kavramının tarihsel gelişimini incelemek faydalı olacaktır. Türk Hukuku’nda, Osmanlı’nın ilk dönemleri için İslam Hukuku kuralları esas alındığından, kul hakkına ilişkin suçlarda af yetkisi mağdurda, Allah hakkına ilişkin suçlarda ise af yetkisi kadıya ve padişaha ait olarak kabul edilmiştir. Af ile ilgili ilk düzenleme 1858 tarihli Ceza Kanunname-i Hümayunu’nda yapılarak af yetkisinin padişaha ait olduğu kabul edilmiştir.

Bu düzenlemenin devamında ise 1876 yılında yapılan Anayasa’da ilk olarak af yetkisi padişaha verilmiş, 1909 tarihli değişiklikte genel af yetkisi meclise verilmiş, padişaha yalnızca özel af yetkisi verilmiştir. 1924 Anayasası’nda genel af ve özel af yetkisi meclise verilmiş, Cumhurbaşkanı ise sadece hastalık gibi sebeplerle özel af çıkarma yetkisine sahip olmuştur. 1961 Anayasası’nda ise genel af ve özel af şeklinde af kavramı ikiye ayrılmış, yine meclise af yetkisi verilmiş, Cumhurbaşkanı’na da sınırlı olarak özel af yetkisi verilmiştir.

AF KAVRAMINA İLİŞKİN MEVCUT DÜZENLEMELER

Genelaf çıkacak mı sorusuna cevap verebilmek için öncelikle genelaffa ilişkin mevcut düzenlemelerin irdelenmesinde fayda bulunmaktadır. Bu hususta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası[3] incelenecek olursa, Anayasa’nın “Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri” başlıklı, “Genel olarak” kenar başlıklı 87. Maddesi;

“Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.” Demektedir. Dolayısıyla Anayasa’da açıkça beşte üç çoğunluk, yani nitelikli çoğunluğun kararı ile genel af ve özel af ilanına karar verme yetkisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde olduğu düzenlenmiştir.

Anayasanın, yürütme erkini düzenleyen “Görev ve yetkileri” kenar başlıklı 104. Maddesi ise, “…Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır…” Hükmü gereğince Cumhurbaşkanı; sürekli hastalık, sakatlık yahut kocama sebeplerinden biri veya birden fazlası mevcutsa kişilere ilişkin özel af yetkisine sahiptir.

Ayrıca Türk Ceza Kanunu[4]’nun “Af” kenar başlıklı 65. Maddesi;

“Genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.

Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir.

Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir.” Demekle genel af halinde hükmolunan cezaların bütün sonuçları ile birlikte ortadan kalkacağını, kamu davasının düşeceğini, özel af ile de hapis cezasının infaz kurumu bünyesinde çektirilmesine son verilebileceği gibi bu sürenin kısaltılabileceği yahut adli para cezasına çevrilebileceği kabul edilmiştir. Ancak burada istisnai olarak cezaya bağlı olan hak yoksunlukları özel affa rağmen etkisini devam ettirmektedir, yani kişinin hak yoksunluğu mevcutsa bu yoksunluk özel affa rağmen varlığını koruyacaktır.

GENEL AF DÜZENLEMESİ

Genel af, Türk Ceza Kanunu’nun 65. Maddesinden hareketle; kamu davasının düştüğü, hükmolunan cezalar ve bütün neticelerinin ortadan kalktığı af çeşididir. Genel af denildiğinde yanlış bir algı olarak birden fazla kişiyi etkileyen af anlaşılabilmektedir. Ancak “genel af” kavramındaki “genel” kelimesi kişi sayısı ile alakalı değildir. Hükmolunan bütün cezanın ve ceza ile ilgili bütün neticelerin ortadan kalkması ile ilgilidir.

ÖZEL AF DÜZENLEMESİ

Özel af, daha dar kapsamlı bir aftır. Zira Türk Ceza Kanunu’nun 65. Maddesine göre verilen cezanın infaz kurumunda çekilmesine son verebilir, süreyi kısaltabilir ya da cezayı adli para cezasına çevirebilir. Ancak özel af kavramı mahkumiyetin sonuçlarına etki etmez, sadece mahkumiyeti etkiler.

GENEL AF NEYİ KAPSIYOR

Genel affın kapsamı çıkacak af yasasına göre belirlenecektir. Zira af yasasında özel olarak birtakım suç çeşitleri için af getirilmiş olabilir. Bu durumda çıkan af yasasında mevcut olan suç tipleri neyse o suç tiplerinin dışında kalan suç tiplerine af uygulanmaz. Bunun dışında genel af yasasının kapsamının belirlenmesi için suçlar bakımından cezanın sınırı önem teşkil edebilir. Örneğin genel af yasasının “üst sınırı 10 yılı geçmeyen suçlar” açısından uygulanması kabul edilebilir. Bu durumda üst sınırı 10 yılı geçen suçlar af kapsamına girmeyecektir.

GENEL AFFIN SONUÇLARI

Genelaf yasası çıktığı takdirde genel af uygulanacak kişiler için sonuçlarını incelediğimizde;

• Hükmolan cezalar ve bütün neticeleri ortadan kalkar.
• Genelaf kapsamına giren suçlar için soruşturmaya başlanılmışsa da dava açılmaz.
• Genelaf kapsamına giren suçlar için dava açılmışsa bu durumda davanın düşmesine karar verilir.
• Affa uğrayan cezalar sicilden silinir.
• Affa uğrayan cezalar için güvenlik tedbirlerine karar verilmişse, genelaf çıkmış olsa dahi güvenlik tedbirlerini etkilemez.
• Türk Ceza Kanunu’nun “Dava veya cezanın düşmesinin etkisi” kenar başlıklı 74. Maddesi; “Genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme, müsadere olunan şeylerin veya ödenen adlî para cezasının geri alınmasını gerektirmez.

Kamu davasının düşmesi, malların geri alınması ve uğranılan zararın tazmini için açılan şahsi hak davasını etkilemez.

Cezanın düşmesi şahsi haklar, tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin hükümleri etkilemez. Ancak, genel af halinde yargılama giderleri de istenemez.” Demektedir. Dolayısıyla dava düşmüş olsa da ödenen adli para cezası geri alınamaz. Yine dava düşmüş olsa dahi genel af zarara uğrayan kişinin açtığı tazminat davasını etkilememektedir.

GENELAF VE ORMAN SUÇLARI

Orman suçları açısından genel ve özel af getirilmesi söz konusu olamaz. Zira Anayasa’nın 169. Maddesinde; “…Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz; münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz…” Demektedir. Dolayısıyla mühasıran orman suçları için af çıkarılması mümkün değildir.

GENELAF ÇIKACAK MI?

Af yasa son dakika değişiklik var mı? Genelaf çıkacak mı, genel af ne zaman çıkacak gibi sorular son dönemde sıkça sorulmaya başlandı. Şu anda af yasa son dakika değişiklik mevcut olmamakla birlikte gelecek yargı paketi ile birlikte genel af çıkabileceği hususu konuşulmakta ve mahkumlar ile mahkûm yakınlarını oldukça yakından ilgilendirmektedir. 8. Yargı paketinin önümüzdeki günlerde çıkacağı konuşulmakta, ancak Bakan Tunç, 8. Yargı paketinde genel affın bulunmadığını açıklamıştır. Dolayısıyla genelaf çıkacak mı sorusuna en azından 8. Yargı paketinin içinde bulunmadığını söylüyoruz. 8. Yargı paketi ile ilgili olarak daha fazla bilgi ve son dakika gelişmeleri için tıklayınız. [5]

GENELAF NE ZAMAN ÇIKACAK?

Genel affın 8. Yargı pakedinin içeriğinde bulunmadığı söylemiştik. Bu sebeple genelaf çıkacak mı, çıkarsa ne zaman çıkacak sorularına tarafımızca net bir cevap verilememektedir.