HASAR DEĞER KAYBI NASIL ALINIR?

Hasar değer kaybı, yaşanan trafik kazası sonrasında talep edilebilecek tazminat kalemlerinden biridir. Araç değer kaybı olarak da adlandırılan bu zarar, yaşanan trafik kazasının ardından aracın hasarsız haline göre piyasa değerinde yaşanan düşüşü ifade etmektedir. Hasar değer kaybı KTK ve TBK çerçevesinde haksız fiil hükümlerine göre talep edilebilir.

HASAR DEĞER KAYBI NEDİR? HUKUKİ NİTELİĞİ VE KTK–TTK ÇERÇEVESİ

Araç değer kaybı, yaşanan trafik kazasının ardından birtakım parçaların değişmesi ve onarım görmesi sonucunda mağdur araç sürücüsünün aracının piyasa değerinin düşmesi anlamına gelmektedir. Hasar değer kaybı, hukuken bir haksız fiil sorumluluğu niteliğindedir. Araç değer kaybından doğan sorumluluk;

• İşleten
• Sürücü
• Zorunlu trafik sigortası sigortacısı
• İhtiyari mali mesuliyet sigortacısına aittir.

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen hususlara ilişkin olarak açılacak davalarda dava şartı arabuluculuk mevcuttur. Sigorta Hukuku ise Türk Ticaret Kanunu’nun 6. Kitabı olup sigortaya ilişkin düzenlemeler Türk Ticaret Kanunu içerisinde yer almaktadır. İşbu sebeple açılacak olan değer kaybı davasında sigorta şirketi de davalı olarak gösterilecekse arabulucuya başvurulması gerekecektir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 85. Maddesinde ise açıkça bir motorlu aracın işletilmesinin bir şeyin zarara uğramasına sebep olacağı durumda aracın işleteni ve teşebbüs sahibinin bu zarardan sorumlu olacağı düzenlenmektedir. İşte bir trafik kazası sonrasında karşı tarafın aracına kusurlu bir biçimde zarar veren taraf, hasar değer kaybını karşılamakla mükelleftir.

HASAR DEĞER KAYBI KİMLERDEN TALEP EDİLİR? (İŞLETEN, SÜRÜCÜ, ZORUNLU TRAFİK SİGORTASI, İHTİYARİ MALİ MESULİYET)

Hasar değer kaybı, somut olayın özelliklerine göre birden çok kişiden talep edilebilir. Burada ilgili kişilerin müteselsil sorumlulukları söz konusu olacaktır. Araç değer kaybının talep edilebileceği kişiler;

• Sürücü
• İşleten
• Zarar veren aracı sigortalayan zorunlu mali sorumluluk sigortacısı
• Zarar veren aracı sigortalayan ihtiyari mali sorumluluk sigortacısıdır.

Bu kişilerin tamamı hasar değer kaybından sorumlu olup sigortacının sorumluluğu sigorta teminat limitleriyle sınırlıdır.

HASAR DEĞER KAYBI İÇİN ŞARTLAR: KUSUR, İLLİYET BAĞI, ARACIN ÖNCEKİ HASAR GEÇMİŞİ VE ONARIM KALİTESİ

Araç değer kaybının talep edilebilmesi için trafik kazası yaşayan sürçünün tam kusurlu bir biçimde kazaya sebebiyet vermemiş olması gerekmektedir. Ancak hasar değer kaybı talebi için aranan tek şart bu değildir. Araç değer kaybı talep edebilmek için gerekli tüm şartlar şunlardır:

• Araç değer kaybı talep eden sürücünün tam kusurlu olmaması (Bu yönüyle trafik kazalarında kusur oranının tespiti oldukça önemlidir.)
• Karşı sürücünün haksız bir eylemle mağdur araç sürücüsünün aracına zarar vermesi
• Bu haksız eylemle araçta oluşan değer kaybı arasında illiyet bağı bulunması
• Aracın değişen parçasının daha önce değişmemiş bir parça olması gerekmektedir.

Bunun yanında aracın onarım kalitesi de hasar değer kaybı hesaplanmasında önemli bir yer tutacaktır. Zira örneğin araçtaki hasarlı parça 2. El veya yan sanayi bir ürünle değişim yapıldığı takdirde araç değer kaybının daha yüksek olacağı aşikardır. Bunun yanında araç değer kaybı hesaplama sürecinde değişen parçanın zaten daha önceden değişmiş olan bir parça olmaması gerekmektedir. Zira halihazırda değişen bir parçanın yeniden değiştirilmesi araçta bir değer kaybı meydana getirmeyecektir.

HASAR DEĞER KAYBINDA ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER (KTK, TTK VE HAKSIZ FİİL REJİMİ)

Araç değer kaybı talebinde zamanaşımı, zarar gören sürücünün zararı ve zarar vereni öğrenmesinden itibaren 2 yıldır. Şayet zarar gören bu durumu öğrenmemişse de her halde 10 yıllık süre geçtiği takdirde araç değer kaybı talep edilemeyecektir. Bu husus, araç değer kaybının bir haksız fiil sorumluluğu olmasından kaynaklanmaktadır. Zira haksız fiilde tazminat talebi zamanaşımı süresi bu şekilde düzenlenmektedir.

HASAR DEĞER KAYBINDA HESAPLAMA KRİTERLERİ: YAŞ, KİLOMETRE, PİYASA RAYİCİ, HASAR BÖLGESİ/ŞİDDETİ, PARÇA–BOYA DURUMU

Araç değer kaybı hesaplanırken bazı kriterler dikkate alınmaktadır. Bu kriterler, araç değer kaybının miktarının belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Hasar değer kaybı hesaplama kriterleri;

• Aracın yaşı
• Aracın sahip olduğu kilometre
• Hasar gören araca ilişkin piyasa rayiç bedeli
• Hasar gören bölge ve hasarın şiddeti
• Parça ve boya durumu

Gibi hususlardır. Şayet araç yeni model ve kilometresi düşük bir araçsa bu durumda araç değer kaybı daha yüksek hesaplanırken aracın kilometresi ve yaşı büyüdükçe araç değer kaybı bedeli düşmektedir. Dolayısıyla yargılama sürecinde atanan bilirkişi yahut sigorta hakemi bu kriterleri göz önüne alarak araç değer kaybını hesaplayacaktır.

HASAR DEĞER KAYBI BAŞVURU YOL HARİTASI: SİGORTA ŞİRKETİNE BAŞVURU, CEVAP SÜRELERİ VE EKSİK ÖDEME İTİRAZI

Araç değer kaybı başvurusunda doğrudan sürücüden veya zarar veren araç sahibinden talep mümkündür. Ancak bu yol daha uzun olduğundan genellikle uygulamada sigorta şirketine ve sigorta tahkimden tahsil yoluna gidilmektedir. Burada başvuru şu aşamalarla yapılacaktır:

• Sigorta şirketine başvuru: Mağdur araç sürücüsü öncelikle sigorta şirketine bir başvuru yapacaktır. Bu başvuruda değer kaybı talebini ve gerekli belgeleri sigorta şirketine iletecektir. Bu iletmenin ardından, Karayolları Trafik Kanunu gereğince sigorta şirketi 8 gün içerisinde ödeme yapmak ve 15 gün içerisinde de mağdur araç sürücüsünü bilgilendirmek zorundadır.
• Sigorta şirketinin cevabı: Sigorta şirketi ödeme talebini kabul ettiği takdirde araç değer kaybı bedelini mağdur araç sürücüsünün hesabına yatırır. Ancak sigorta şirketleri zaman zaman bu ödemeyi yapmamaktadır. Ödeme yapılmadığı takdirde başvurudan itibaren 15 gün beklenilmesi gerekmektedir. Bu 15 günlük sürenin ardından sigorta şirketi herhangi bir cevapta bulunmaz ya da ödemeyi reddederse diğer aşamaya geçilir.
• Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru: Sigorta şirketi ödeme yapmaz, eksik ödeme yapar ya da cevap vermezse bu durumda Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılması gerekmektedir. Sigorta Tahkim Komisyonu’na yapılacak olan başvurunun ardından komisyon bu uyuşmazlığı karara bağlayacak ve şartlar oluştuğu takdirde değer kaybının ödenmesine hükmedecektir.

SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU SÜRECİ: AVANTAJLARI, BAŞVURU ŞARTLARI VE KARARLARIN NİTELİĞİ

Hasar değer kaybı taleplerinde Sigorta Tahkim Komisyonu, uygulamada oldukça mühim bir yer tutmaktadır. Zira Sigorta Tahkim Komisyonu’nun bazı avantajları vardır. Bu avantajlardan ilki uyuşmazlığın kısa sürede çözülmesidir. Yani Sigorta Tahkim Komisyonu önüne gelen uyuşmazlıklarda, uygulamada mahkemeden çok daha hızlı kararlar verilmektedir. Bunun yanında Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru masrafları da bir davanın açılması ve yürütülmesi masrafından daha düşüktür. Dolayısıyla Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru hem daha az masraflı hem de hızlı bir yöntemdir. Sigorta Tahkim Komisyonu’nun 28.000,00 TL altında verdiği kararlar kesindir. 28.000,00 TL üzerinde verilen kararlar nezdinde 1 defaya mahsus olmak üzere Sigorta Tahkim Kararı’na 10 gün içerisinde itiraz edilebilir. Şayet itiraz edilen karar 300.000,00 TL’nin üzerindeyse itiraz üzerine verilen karar temyiz edilebilir.

HASAR DEĞER KAYBI DAVA SÜRECİ: GÖREV–YETKİ, DELİLLER, BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ, KISMİ DAVA VE ISLAH

Araç değer kaybı taleplerinde genellikle Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulsa da bazı durumlarda mahkemeye başvurmak gerekebilir. Bu durumda hasar değer kaybı davasında görevli mahkeme, kural olarak Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Ancak dava aynı zamanda sigorta şirketine karşı açılacaksa bu durumda görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır.

HASAR DEĞER KAYBI FAİZ, VEKÂLET ÜCRETİ VE YARGILAMA GİDERLERİ: UYGULAMADAKİ HESAPLAMA VE BAŞLANGIÇ TARİHİ TARTIŞMALARI

Araç değer kaybı taleplerinde hasar gören araç ticari bir araç olmadığı takdirde yasal faiz uygulanacaktır. Şayet hasar gören araç bir ticari araçsa bu durumda ticari avans faizi uygulanacaktır. Ayrıca uygulamada, faizin başlangıç tarihi tartışmalı bir niteliktedir. Doktrinde bazı yazarlar faizin başlangıç tarihinin kaza tarihi olduğu görüşünü benimsemekteyken bazı yazarlar dava tarihinden itibaren işlemesi gerektiğini, bazı yazarlar ise sigorta şirketinin ödeme süresi olan sigorta şirketine ihbar tarihinden itibaren 8 iş günlük sürenin ardından faizin işlemesi gerektiğini savunmaktadırlar. Kanımızca araç değer kaybı talebi bir haksız fiil sorumluluğu olduğundan, sürücüden talep edilecek olan faizin haksız fiilin meydana geldiği andan itibaren, yani kaza tarihinden itibaren işletilmesi gerekmektedir.

HASAR DEĞER KAYBINA YARGITAY’IN YAKLAŞIMI: TEKRARLANAN HASARLAR, AĞIR HASARLI/KAYITLI ARAÇLAR, TİCARİ–KİRALIK ARAÇLAR

Yargıtay’ın yaklaşımına göre ağır hasar kayıtlı, yani pert olarak kabul edilen araçlar özelinde değer kaybı talep edilemez. Nitekim Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2012/13834 E., 2013/4724 K. Sayılı kararında;

“…Davacı vekili de beyanlarında kazalı aracın pert olduğunu belirtmiştir. Mahkemece hasar miktarının tesbiti için uzman bilirkişiden alınacak raporda davacı vekilinin beyanı ve aracın hasarlı halde satıldığına dair satış sözleşmesi de nazara alınarak pert işlemine tabi olup olmayacağı yönünde değerlendirme yapılarak ve pert kabul edilen araç için değer kaybına hükmedilemeyeceği de değerlendirilerek sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken eksik bilirkişi raporu uyarınca hüküm kurulması doğru değildir…” Şeklinde karar verilmiştir. Görüleceği üzere Yargıtay bu kararında pert olarak kabul edilen araç için değer kaybına hükmedilemeyeceğini karara bağlamıştır.

Yargıtay’ın istikrarlı içtihatlarına göre ticari-kiralık araçlarda da değer kaybı talebi mümkündür. Nitekim Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2016/13288 E., 2017/6136 K. Sayılı kararında;

“…Somut olayda; mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda Başbakanlık Hazine Müsteşarlığının 24.01.2013 tarihli ve 01482 sayılı … … Eksperleri … Komitesine yazdıkları yazı baz alınarak oluşturulan Değer Kaybı Hesabı Tablosuna göre “Kullanım tarzı ticari olan taksi, dolmuş, rent a car ve test araçları” için değer kaybı hesaplanamayacağı, bu durumda davaya konu 35 K 00742 plakalı kamyonetin ruhsat bilgilerine göre ticari kamyonet olduğundan değer kaybı hesabının yapılamadığı belirtildiğinden açılan davanın aracın değer kaybıyla ilgili kısmının reddine karar verilmiştir.

Ancak, anılan Değer Kaybı Hesabı Tablosu’nun bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Dairemizce değer kaybının belirlenmesi hususunda aracın kaza tarihindeki hasar görmemiş piyasa değeri ile onarılmış haldeki piyasa değeri arasındaki fark kriteri esas alınmaktadır. Hükme esas alınan raporda bu kritere göre hesaplama yapılmadığı anlaşılmakla, dosyadaki fotoğraflar, kaza tespit tutanağı ve tüm belgeler incelenerek, aracın modeli, yaşı, hasarın ağırlığı, boyanmış olan yerler ve hasarlı bölgelerin özelliği nazara alınıp, aracın kaza öncesi ikinci el piyasa rayiç değeri ile tamir edildikten sonraki ikinci el piyasa rayiç değeri arasındaki farkın değer kaybını göstereceği ilkesine göre değer kaybının tespiti için yeniden rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken…”

şeklinde karar vermiştir. Görüleceği üzere Yargıtay bu kararında ticari araçlar ile kiralık araçlarda değer kaybı hesabı yapılamadığının belirtilmesinin hatalı olduğunu, değer kaybı belirlenirken aracın kaza tarihindeki hasar görmemiş piyasa değeri ile onarılmış haldeki piyasa değerindeki farkın esas alınması gerektiğini belirtmiştir.

Yargıtay, tekrarlanan hasarlar için ise aracın önceye ait hasarlar sebebiyle orijinalliğini yitirip yitirmediği, aracın uğradığı hasarın niteliği gibi hususlar göz önüne alınarak tekrarlanan hasarlarda da değer kaybı oluşabileceğine hükmetmektedir. Nitekim Yargıtay 17. Hukuk Dairesi’nin 2018/4223 E., 2020/3130 K. Sayılı kararında;

“…Bu durumda Mahkemece, kazalı aracın modeli, markası, özellikleri, hasarı, yapılan onarım işlemleri, kilometresi, olay tarihindeki yaşı, aracın markası, özellikleri ve model yılı, kullanım amacı, kullanım süresi, yıpranma payı (aracın km’si, metal komponentlerin yoğunluğu, korozyon dozajı ve önceye ait hasarlar nedeni ile orjinalliğin yitirilip yitirilmediği),aracın gördüğü hasarın ağırlığı ve hasara uğrayan bölgeleri, hasarın giderilmesinde kullanılan parçaların niteliği (orijinal olup olmadığı) hususları ile emsal satışlar da araştırılmak suretiyle, aracın olay tarihindeki 2.el rayiç değeri ile kazadan sonra onarılmış haldeki 2.el rayiç değeri arasındaki farka göre değer kaybının yeniden hesaplanması konusunda yeni bir makine mühendisi ya da otomotiv mühendisi bilirkişi ya da bilirkişi heyetinden ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli rapor alınarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken…” şeklinde karar vermiştir.

UYGULAMADA STRATEJİ: SULH VE İBRANAME, EKSİK ÖDEME/RÜCU, İCRA TAKİBİ VE ARABULUCULUK NOTLARI

Uygulamada sigorta şirketleri, hasar bedeli ödemesi yaptıkları mağdur araç sürücülerinden ibraname istemektedirler. Burada sigorta şirketi kendini korumaya almaya çalışır. Ancak önemle belirtilmelidir ki mağdur araç sürücüsü, ilgili ibranameye “fazlaya ilişkin haklarım saklı kalmak kaydıyla” şeklinde şerh düşerek imza atmalıdır. Aksi takdirde sigorta şirketinden değer kaybı talep hakkını kaybedebilir. Ayrıca dava sürerken taraflar birbirleriyle değer kaybı miktarı konusunda anlaşıp sulh yapabilirler.

Bu husus da herhangi bir problem teşkil etmeyecektir. Bunun dışında zaman zaman sigorta şirketleri tarafından eksik ödeme yapılabilmektedir. Örneğin sigorta şirketi teminat limitini doldurduğu takdirde geri kalan kısım için değer kaybından sorumlu olmayacaktır. Bu durumda değer kaybı talebi sürücüye yönlendirilmelidir. Ayrıca değer kaybı talebi için icra takibi de yapılabilir. Bu icra takibi, ilamsız şekilde yapılacaktır. Yapılan icra takibinin ardından değer kaybından sorumlu araç sürücüsü icra takibine itiraz ederse mağdur araç sürücüsü itirazı bertaraf etmek için dava açacaktır.

Ayrıca açılacak olan davada sigorta şirketi de davalı olarak gösterilecekse bu dava Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılacak olup davayı açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunludur.

HASAR DEĞER KAYBI İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

HASAR DEĞER KAYBI TALEBİNDE ZAMANAŞIMI KAÇ YILDIR VE HANGİ TARİHTEN İŞLEMEYE BAŞLAR?

Değer kaybı talebinde zamanaşımı, zararın ve zarar verenin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde kaza tarihinden itibaren 10 yıldır.

AĞIR HASARLI VEYA DAHA ÖNCE HASAR GÖRMÜŞ ARAÇLARDA YİNE DE DEĞER KAYBI ALINABİLİR Mİ?

Ağır hasarlı, yani pert olmuş araçlar özelinde değer kaybı talep edilemez. Zira araç değer kaybı, onarım ardından araçta meydana gelen piyasa değeri düşüşü olup pert olarak kabul edilen araçlarda tamir yerine sovtaj bedeli talep edilecektir. Ancak daha önce hasar görmüş araçlarda değer kaybı alınması mümkündür. Bunun için araçta daha önce değişmiş parçalardan başka parçaların değişime uğraması gerekmektedir.

SİGORTA ŞİRKETİ TALEBİMİ REDDEDERSE ÖNCE TAHKİM’E Mİ GİTMELİYİM YOKSA DOĞRUDAN DAVA AÇABİLİR MİYİM?

Sigorta şirketi talebi reddettiği takdirde tahkime gidilebileceği gibi dava yoluna da gidilebilir. Ancak şayet dava aynı zamanda sigorta şirketine açılacaksa bu durumda doğrudan dava açılması mümkün değildir. Öncelikle dava şartı arabuluculuk yoluna gidilmeli, bu alternatif çözüm yolundan sonuç alınamadığı takdirde dava açılmalıdır.

FAİZ HANGİ TARİHTEN İŞLER: KAZA TARİHİ, BAŞVURU TARİHİ YOKSA TEMERRÜT TARİHİ Mİ?

Faiz yalnızca sürücüden veya araç sahibinden talep edilecekse bu durumda faiz kaza tarihinden itibaren işletilmelidir. Ancak sigorta şirketine başvuru söz konusuysa sigorta şirketine başvurunun ardından 8 günlük ödeme süresinin bitim tarihinden itibaren faiz işletilecektir. Zira bu durumda sigorta şirketi 8 günlük sürenin ardından temerrüde düşecektir.

ARAÇ YAŞI/KİLOMETRESİ YÜKSEKSE YA DA TİCARİ–KİRALIK ARAÇSA DEĞER KAYBI HESABI NASIL ETKİLENİR?

Aracın yaşı veya kilometresi yüksekse değer kaybı hesabı daha düşük hesaplanacaktır. Ayrıca araç bir ticari ya da kiralık araçsa bu durumda da değer kaybı hesabı daha düşük hesaplanacaktır. Zira bu araçlar birçok kişi tarafından kullanılabilmekte olup piyasa değerleri şahsi bir araca göre daha düşük niteliktedir.

HASAR DEĞER KAYBI İLE İLGİLİ AVUKATA SORU SORABİLİRSİNİZ.

Hasar değer kaybı

Hasar değer kaybı konusunda alanında uzman Ankara Avukatına soru sormak için Avukata sor linkini tıklayarak sorabilirsiniz.

AVUKATTAN ONLINE DANIŞMANLIK ALABILIRSINIZ.

Hasar değer kaybı hesaplama

Sorularınızı ve bu sorularla ilgili evrakı sisteme yükleyebilirsiniz. Online danışmanlıkta istediğiniz gün ve saati seçebildiğiniz gibi görüşme tipini de seçebilmektesiniz. Zoom, teams, whatsapp ya da telefon üzerinden görüşme sağlanabilmektedir. Ödemenin ardından tarafınıza randevu yapıldığına dair mail ile bilgi gelmektedir. Sistemde yaşanan herhangi bir sorun olduğundan iletişim numaralarımızdan iletişime geçtiğinizde toplantı manuel olarak planlanabilir. Müvekkillerimizin doğru bilgiye hızlı ve güvenilir şekilde ulaşmasını sağlamak için kurulan Online Danışmanlık Sistemimizden yüzlerce randevu alınmış olup müvekkillerimizin faydalanması amaçlanmıştır.

Hasar değer kaybı