AKADEMİSYEN EŞ DURUMUNDAN MECBURİ HİZMET DEVRİ

1- Akademisyenin Mecburi Hizmet Yükümlülüğü’nün Eş Durumundan Başka Üniversitede Yerine Getirilmesi

Van İdare Mahkemesi İptal Kararı’nda 2547 sayılı Kanunun 35. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, mecburi hizmet yükümlülüğünün başka yükseköğretim kurumlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilemeyecek iken, eş durumu ve sağlık mazereti olması durumunda, mecburi hizmet yükümlülüğünün, başka yükseköğretim kurumları ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilebileceğinin hüküm altına alındığı, davacının eş durumu mazeretine bağlı olarak mecburi hizmetinin devri talebinin kabul edilmemesi hukuka uygun olmadığı hüküm altına alınmıştır.

2- Akademisyenin Mecburi Hizmet Devri İle İlgili Davanın Özeti         

Hakkari Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalında Doktor Öğretim Üyesi olarak görev yapan davacının, eşinin Sinop Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında 07/06/2023 tarihine kadar Araştırma Görevlisi olarak görevli olması nedeni ile kendisinin mecburi hizmet yükümlülüğünün muvafakat yoluyla Sinop Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalına devredilmesi yönündeki isteminin Yüksek Öğretim Kurulu tarafından uygun bulunmadığından bahisle reddine ilişkin Hakkari Üniversitesi Rektörlüğünün 26/02/2021 tarih ve E.2771 sayılı işleminin; aile bütünlüğünün sağlanması ve korunması gerektiği, 2547 sayılı kanunun 35. maddesinden doğan mecburi hizmet yükümlülüğünün aile mazereti nedeniyle başka bir üniversiteye devredilmesine mevzuatın cevaz verdiği, bu durumun Anayasanın 41. maddesinin bir gereği olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.

3- Akademisyenin Mecburi Hizmet Devri İle İlgili Davada Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Savunmasının Özeti 

Usul yönünden davanın süresinde açılmadığı, esas yönünden ise; davacının Hakkari Üniversitesinde mecburi hizmet yükümlülüğünün bulunduğu, davacının hizmetine Hakkari Üniversitesinde ihtiyaç duyulduğu, bu nedenle Sinop Üniversitesine nakil talebinin uygun görülmediği, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

4- Akademisyenin Mecburi Hizmet Devri İle İlgili Dava Hakkari Üniversitesi Rektörlüğü Savunmasının Özeti   

Savunma dilekçesi süresinde verilmemiştir.

5- Akademisyenin Mecburi Hizmet Devri İle İlgili Davada İdare Mahkemesi Kararı

Karar veren Van 2. İdare Mahkemesi’nce, dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:

Davalı Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının süre aşımına yönelik usule ilişkin itirazı yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 41’nci maddesinde; “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.” hükmüne yer verilmiştir.

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 6’ncı maddesinin (a) fıkrasında; Yükseköğretim Kurulunun, tüm yüksek öğretimi düzenleyen ve yükseköğretim kurumlarının faaliyetlerine yön veren, bu kanunla kendisine verilen görev ve yetkiler çerçevesinde özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip, bir kuruluş olduğu, aynı Kanun’un 7’nci maddesinde; Yükseköğretim kurumlarının bu Kanunda belirlenen amaç, hedef ve ilkeler doğrultusunda kurulması, geliştirilmesi, eğitim – öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve yükseköğretim alanlarının ihtiyaç duyduğu öğretim elemanlarının yurt içinde ve yurt dışında yetiştirilmesi için kısa ve uzun vadeli planlar hazırlamak, üniversitelere tahsis edilen kaynakların, bu plan ve programlar çerçevesinde etkili bir biçimde kullanılmasını gözetim ve denetim altında bulundurmak, Yükseköğretim Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.

Aynı Kanun’un ‘Öğretim elemanı yetiştirme’ başlıklı 35’nci maddesinde; “Yükseköğretim kurumları; kendilerinin ve yeni kurulmuş ve kurulacak diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyacı için yurt içinde ve dışında, kalkınma planı ilke ve hedeflerine ve Yükseköğretim Kurulunun belirteceği ihtiyaca ve esaslara göre öğretim elemanı yetiştirirler. (Ek fıkra: 17/8/1983 – 2880/18 md.) Öğretim elemanı yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerin araştırma görevlisi kadroları, araştırma veya doktora çalışmaları yaptırmak üzere başka bir üniversiteye, Yükseköğretim Kurulunca geçici olarak tahsis edilebilir. Bu şekilde doktora veya tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlik payesi alanlar, bu eğitimin sonunda kadrolarıyla birlikte kendi üniversitelerine dönerler. (Ek fıkra: 17/8/1983 – 2880/18 md.) Yurt içi veya yurt dışında yetiştirilen öğretim elemanları,genel hükümlere göre bağlı oldukları yükseköğretim kurumlarında mecburi hizmetlerini yerine getirmek zorundadırlar. (Ek cümle: 19/11/2014-6569/26 md.) Bu mecburi hizmet, eş durumu ve sağlık mazeretleri hariç olmak üzere başka yükseköğretim kurumlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilemez. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlere, yükseköğretim kurumlarında görev verilmez. Özel kanunlarla getirilen mecburi hizmet çalışmaları bu hüküm dışındadır.” hükmüne yer verilmiştir.

Anılan düzenleme ile mecburi hizmet yükümlülüğü bulunan öğretim elemanlarının eş durumu ve sağlık mazaretine bağlı olarak mecburi hizmetlerini bağlı oldukları yükseköğretim kurumlarından başka yükseköğretim kurumlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilmesine olanak tanınmıştır.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın 25.02.2015 tarih ve 10467 sayılı kararında; “2547 sayılı Kanun’un 35/3. Fıkrası hükmü doğrultusunda, Yürütme Kurulu’nun 18/02/2015 tarihli toplantısında Kurulca yapılacak mecburi hizmet devirlerinde aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde işlem yapılmasına karar verildiği, Mecburi hizmet devrinin yapılabilmesi için ön koşul olarak söz konusu devrin yapılmasının istendiği kurum veya kuruluşa, mevzuatına uygun olarak atanmaya hak kazınılmasının gerektiği, bu kapsamda; eş durumu mazereti  nedeniyle mecburi hizmet devri tekliflerinde, mecburi hizmet yükümlüsünün aile cüzdanı veya vukuatlı nüfus kayıt örneğiyle evli olduğunu belgelendirdiği eşinin; kamu personelleri arasında yer almaması halinde, o ilde kesintisiz son üç yıl sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olduğunun belgelendirilmesi halinde eşinin görevli olduğu ildeki yukarıda belirtilen atanmaya hak kazandığı kamu kurum ve kuruluşuna mecburi hizmet devrinin yapılabileceği, eşinin bulunduğu ilde mecburi hizmet yükümlüsünün durumuna uygun kadronun bulunmaması halinde veya mecburi hizmet yükümlüsüne ihtiyaç duyulmaması halinde o ilin sınır komşusu illerden birindeki kamu kurum ve kuruluşuna mecburi hizmet devri yapılabileceği” belirtilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; davacının, 2011 yılında Hakkari Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalında araştırma görevlisi olarak göreve başladığı, devam eden süreçte yüksek lisans ve doktora eğitimi için 2547 sayılı Kanunun 35.maddesi uyarınca kadrosunun geçici olarak Hacettepe Üniversitesine tahsis edildiği, Hacettepe Üniversitesinde yüksek lisans ve doktorasını tamamlayan davacının 25/09/2019 tarihinde yeniden Hakkari Üniversitesinde görevine başladığı, 12/03/2020 tarihi itibarıyla Doktor Öğretim Üyesi unvanına yükseldiği, daha sonra Sinop Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümünde açılan Doktor Öğretim Üyesi kadro ilanına başvuru yaptığı ve bu kadroya atanmaya hak kazandığı, eşinin de Sinop Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında araştırma görevlisi olarak görev yaptığı, bu nedenle Sinop Üniversitesi tarafından eş özrü mazereti de göz önünde bulundurularak mecburi hizmet yükümlülüğü devrinin Sinop Üniversitesine yapılması yönünde Hakkari Üniversitesinden muvafakat talebinde bulunulduğu, muvafakat talebinin reddedilmesi üzerine 20/11/2020 tarih ve E.6091 sayılı yazı ile Yüksek Yüksek Öğretim Kurulundan mecburi hizmet yükümlülüğü devrinin Sinop Üniversitesine yapılması talebinde bulunulduğu, talebin Yüksek Öğretim Kurulunun 30/12/2020 tarih ve 68 sayılı kararı ile uygun bulunduğu, Hakkari Üniversitesinin 20/01/2021 tarih ve E.865 sayılı yazısı ile karara itiraz edildiği, itiraz üzerine Yüksek Öğretim Kurulunun 27/01/2021 tarih ve 4 sayılı kararı ile Yürütme Kurulunun 30/12/2020 tarih ve 68 sayılı kararı iptal edilerek mecburi hizmet yükümlülüğü devrinin Sinop Üniversitesine yapılması isteminin reddine karar verildiği, anılan karar üzerine Hakkari Üniversitesi tarafından bu işlem dayanak alınarak 26/02/2021 tarih ve E.2771 sayılı yazı ile mecburi hizmet yükümlülüğü devrinin Sinop Üniversitesine yapılmasının uygun bulunmadığına karar verilmesi üzerine, bu işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Dava konusu uyuşmazlıkta; davacının mecburi hizmet yükümlülüğünü Hakkâri Üniversitesinde yerine getirmesi gerektiğinden bahisle dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmakta ise de, Sinop Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümünde açılan Doktor Öğretim Üyesi kadro ilanına başvuru yaptığı ve bu kadroya atanmaya hak kazandığı, diğer taraftan eşinin de aynı üniversitede mecburi hizmet yükümlülüğü kapsamında araştırma görevlisi olarak görev yaptığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda; dosyada yer alan bilgi ve belgelerden,  2547 sayılı Kanunun 35. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, mecburi hizmet yükümlülüğünün başka yükseköğretim kurumlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilemeyecek iken, eş durumu ve sağlık mazereti olması durumunda, mecburi hizmet yükümlülüğünün, başka yükseköğretim kurumları ve kamu kurum ve kuruluşlarında yerine getirilebileceğinin hüküm altına alındığı, davacının eş durumu mazeretine bağlı olarak mecburi hizmetinin Sinop Üniversitesine devredilmesine yönelik talepte bulunduğu ve eşinin de Sinop Üniversitesinde görev yaptığı, ayrıca davacının görev yaptığı Hakkari Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim dalında 5 öğretim görevli bulunmasına karşın davacının naklini talep ettiği Sinop Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim dalında 3 öğretim görevlisinin görev yaptığı ve Sinop Üniversitesinin anılan bölümde öğretim görevlisine ihtiyacı bulunduğu anlaşıldığından, davacının 2547 sayılı Kanunun 35. maddesinden doğan mecburi hizmet yükümlülüğünün Sinop Üniversitesine devredilmesinin Yükseköğretim Kurulu tarafından uygun bulunmadığından bahisle reddine ilişkin Hakkari Üniversitesinin 26/02/2021 tarih ve E.2771 sayılı işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır. Açıklanan nedenlerle; Dava konusu işlemin iptaline 08/12/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.